Theo Bộ Tài chính, kế hoạch vốn đầu tư công năm 2025 do Thủ tướng Chính phủ giao là khoảng 875.000 tỷ đồng. Đến hết tháng 5, các bộ, ngành và địa phương đã giải ngân được gần 200.000 tỷ đồng, tương đương khoảng 24,3% kế hoạch năm – cao hơn cả về giá trị tuyệt đối lẫn tương đối so với cùng kỳ năm ngoái.

Bàn về vấn đề này, ông Phạm Vũ Thăng Long, Giám đốc Cấp cao Nghiên cứu Kinh tế Vĩ mô Công ty Chứng khoán TP. HCM (HSC), cho rằng đây sẽ là một trong những điểm nhấn quan trọng nhất để bù đắp cho các rủi ro khác đang hiện hữu, đặc biệt là áp lực thuế quan và tăng trưởng chậm lại ở khu vực xuất khẩu.

Theo ông Long, bối cảnh kinh tế hiện nay cho thấy dư địa để thúc đẩy đầu tư công còn khá rộng. Cụ thể, tỷ lệ nợ công/GDP của Việt Nam vẫn ở mức thấp nếu so với nhiều nền kinh tế trong khu vực như Indonesia, Thái Lan hay Malaysia. Đồng thời, tỷ lệ đô thị hóa của Việt Nam cũng chưa cao, mở ra cơ hội để đầu tư vào các dự án phát triển hạ tầng đô thị, giao thông, logistics.

Tuy nhiên, để đầu tư công thật sự trở thành đòn bẩy tăng trưởng bền vững, ông Long cho rằng cần nhìn xa hơn con số giải ngân.

Ông Long phân tích: "Đầu tư công hiện đang chiếm khoảng 30% GDP, trong khi tổng đầu tư toàn xã hội trên GDP chỉ đạt khoảng 1/3. Khu vực tiêu dùng chiếm khoảng 55% GDP. Điều đó có nghĩa là, ngay cả khi đầu tư công tăng 30% như mục tiêu của năm nay, thì cũng chỉ đóng góp vào tăng trưởng đầu tư chung ở mức khoảng 9% danh nghĩa. Nếu loại trừ lạm phát, mức tăng trưởng thực tế chỉ còn khoảng 6%".

"Nếu đầu tư công không tác động lan toả sang khu vực tư nhân và FDI, hoặc không thúc đẩy được tiêu dùng nội địa, thì việc đạt mục tiêu tăng trưởng GDP 8% trong năm 2025 sẽ rất thách thức,” ông cảnh báo.

Chuyên gia HSC cho rằng Chính phủ cần triển khai đồng bộ các giải pháp, không chỉ thúc đẩy đầu tư công mà còn tạo điều kiện thuận lợi hơn để thu hút vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài, hỗ trợ kinh tế tư nhân và khuyến khích tiêu dùng trong nước. Mục tiêu tăng trưởng 8% năm 2025, và xa hơn là đạt mức tăng trưởng 10% trong trung hạn – nhằm đưa Việt Nam vào nhóm quốc gia có thu nhập cao trước khi dân số già đi – đòi hỏi một chiến lược tăng trưởng toàn diện và bền vững.

Bên cạnh các dự án như cao tốc Bắc – Nam, ông Long đánh giá cao triển vọng của các công trình có tính chiến lược và đột phá trong 5–10 năm tới. Trong đó, nổi bật là các dự án đường sắt kết nối Hà Nội – Lào Cai – Hải Phòng, được kỳ vọng đóng vai trò chiến lược trong việc mở rộng giao thương với Trung Quốc – một trong hai đối tác thương mại lớn nhất của Việt Nam.

“Đây là những dự án không chỉ giúp đa dạng hóa mối quan hệ thương mại mà còn thúc đẩy hàng hóa đi theo đường chính ngạch. Hiện nay khoảng 80% hàng xuất khẩu sang Trung Quốc là chính ngạch, nhưng vẫn còn dư địa lớn để tăng thêm. Những dự án hạ tầng như thế này sẽ giúp đầu tư công tạo ra sức lan tỏa rõ nét hơn”, ông nhận định.

Bên cạnh đó, việc bổ sung thêm 2.000km đường cao tốc để đạt mốc 5.000km như kế hoạch của Chính phủ, hay kế hoạch về tuyến đường sắt cao tốc Bắc - Nam cũng được kỳ vọng sẽ tạo ra những tác động tích cực, không chỉ góp phần thúc đẩy đầu tư công mà sẽ lan toả sang các khu vực khác của nền kinh tế.

Ngoài phần cứng là hạ tầng, ông Long cũng nhấn mạnh vai trò của các cải cách thể chế như đơn giản hóa thủ tục hành chính, tinh gọn bộ máy, rút ngắn thời gian cấp phép... sẽ là yếu tố hỗ trợ hiệu quả cho triển khai đầu tư công.

Trong khi đầu tư công được đẩy mạnh, một rủi ro lớn khác mà Việt Nam cần chú ý là biến động tỷ giá trong bối cảnh xuất siêu sang Mỹ đang ở mức rất cao.

“Năm ngoái, Việt Nam xuất siêu sang Mỹ tới khoảng 110 tỷ USD – một con số lớn. Trong khi đó, Mỹ đang kỳ vọng Việt Nam sẽ giảm mức thặng dư thương mại song phương, điều này có thể ảnh hưởng đến cán cân thanh toán và tỷ giá trong thời gian tới,” ông Long phân tích.

Tuy nhiên, ông cho rằng rủi ro này chủ yếu tác động tới các doanh nghiệp có hoạt động nhập khẩu lớn. Đối với đầu tư công, tỷ lệ vay vốn ODA nước ngoài hiện không cao và chỉ ở mức vài tỷ USD nên rủi ro tỷ giá được đánh giá là “có nhưng hạn chế”.

Kết luận, ông Phạm Vũ Thăng Long nhấn mạnh rằng mục tiêu tăng trưởng 8% hay 10% không quan trọng bằng việc Việt Nam đang thể hiện được sự tự tin vào nền tảng của nền kinh tế, đặc biệt là trong giai đoạn chuyển mình với nhiều cải cách chiến lược và đầu tư trọng điểm.

“Khi có sự xốc lại trong ngắn hạn, nền kinh tế cần thời gian để các thành phần làm quen và tạo đà tăng tốc trong trung hạn. Điều quan trọng nhất chính là niềm tin vào nội lực và nền tảng tăng trưởng bền vững của Việt Nam trong thời kỳ mới. Và ở góc độ đó, tôi rất lạc quan,” ông Long chia sẻ.