Trong không khí tôn vinh người phụ nữ Việt Nam nhân ngày 20/10 và hướng tới ngày Văn hoá doanh nghiệp Việt Nam (ngày 10/11), bà Cao Thị Ngọc Dung, Phó Chủ tịch Hội Nữ Doanh nhân Việt Nam (VAWE), Chủ tịch Hội nữ Doanh nhân TP. HCM (HAWEE), Chủ tịch HĐQT Công ty Vàng bạc Đá quý Phú Nhuận (PNJ) đã có những chia sẻ về văn hoá doanh nghiệp và sự phát triển bền vững đã gợi mở nhiều suy nghĩ về giá trị của niềm tin và con người trong quản trị doanh nghiệp hiện đại.

Văn hóa doanh nghiệp là bệ đỡ cho phát triển bền vững

Bắt đầu từ một doanh nghiệp nhà nước, sau đó cổ phần hóa và niêm yết trên sàn giao dịch chứng khoán, PNJ liên tục thay đổi để đi cùng sự phát triển chung của kinh tế và xã hội. Văn hóa doanh nghiệp chính là sức mạnh giúp doanh nghiệp này vượt qua những giai đoạn kinh tế khó khăn và là nền tảng của sự phát triển bền vững. Thời gian qua, có những thứ sẽ mất đi, nhưng văn hóa chính là thứ còn lại mãi.

Văn hóa luôn có sẵn trong mỗi doanh nghiệp. Điều quan trọng là ở mỗi giai đoạn, chúng ta phải xác định các giá trị có sẵn liệu đang phù hợp và cần chọn những hệ giá trị ưu tú nhất, điều chỉnh và chuyển hóa cho phù hợp.

Văn hóa doanh nghiệp bao gồm văn hóa kinh doanh và văn hóa của nhà lãnh đạo. Nó được coi là yếu tố then chốt tạo nên triết lý kinh doanh, niềm tin của khách hàng và là giá trị cốt lõi để doanh nghiệp xây dựng, giữ gìn, phát triển thương hiệu bền vững. Chúng ta có thể thấy, không một thương hiệu mạnh nào không được xây dựng trên một nền tảng văn hóa doanh nghiệp vững chắc. Trong xu thế phát triển bền vững, văn hoá doanh nghiệp được coi là một yếu tố “lõi” của năng lực cạnh tranh, là nền tảng phát triển của doanh nghiệp. Khi nền tảng văn hoá vững thì doanh nghiệp mới phát triển bền vững.

Văn hóa tạo nên thông qua hình ảnh và thể hiện qua hình ảnh, thương hiệu đặc sắc của doanh nghiệp. Thực tế, không bao giờ có hai công ty có cùng một bản sắc và giá trị văn hóa. Theo bà Dung, đối thủ cạnh tranh có thể sao chép nhiều thứ, từ chiến lược, sản phẩm, quy trình, cho đến bí quyết công nghệ, nhưng không thể sao chép được những giá trị văn hóa, tinh thần của mỗi doanh nghiệp và giá trị về văn hóa tinh thần, đó là yếu tố tạo nên văn hóa doanh nghiệp và là nền tảng của văn hóa kinh doanh.

Để hướng tới sự tiện lợi, công nghệ có thể thay thế được nhiều thứ, song không thể thay thế được niềm tin, đạo đức và sự kết nối tinh thần giữa mọi người. Văn hóa doanh nghiệp có sức mạnh to lớn, truyền cảm hứng và tác động trực tiếp đến thái độ, động cơ và ý chí của đội ngũ lãnh đạo, nhân viên của doanh nghiệp.

Xuất phát điểm của các doanh nhân khi vận hành một doanh nghiệp, hoặc thực hiện các hoạt động kinh doanh có thể là từ nhiều động cơ khác nhau, nhưng vẫn luôn một động cơ chung của mọi doanh nghiệp – đó là lợi nhuận. Tuy nhiên, hoạt động kinh doanh còn chịu sự điều chỉnh của pháp luật và văn hóa. Hơn nữa, bên cạnh lợi nhuận, nhiều nhà kinh doanh còn hướng đến các giá trị khác như khát vọng cống hiến đóng góp cho xã hội, tạo danh tiếng cho bản thân, được cộng đồng và xã hội tôn trọng và vinh danh, xa hơn là mang niềm tự hào dân tộc ra trường quốc tế…

Vì vậy, văn hóa kinh doanh, là làm các lợi ích gắn chặt với cái đúng và cái đẹp. Văn hóa kinh doanh hay kinh doanh có văn hóa đòi hỏi chủ thể không chỉ cố gắng bằng mọi cách để đạt được mục tiêu cá nhân, mà còn cần mang tới lợi ích, cái tốt, cái thiện, cái đẹp cho các bên liên quan như khách hàng, đối tác, cộng đồng, xã hội…

Văn hóa kinh doanh có thể sẽ không giúp doanh nghiệp tạo ra lợi nhuận ngay tức thì, nhưng đây sẽ là nền tảng giúp ngày càng tăng ngưỡng chịu đựng, giúp doanh nghiệp phát triển bền vững, vượt qua mọi thử thách. Điều này có thể thấy rõ ràng trong những thời kỳ khủng hoảng, với những rủi ro phi truyền thống như đại dịch Covid-19, thiên tai, biến đổi khí hậu. Trong hành trình xây dựng và nuôi dưỡng văn hóa kinh doanh, bản thân người chủ doanh nghiệp – doanh nhân sẽ tạo dựng “ngân hàng” của sự tín nhiệm với các bên liên quan; hay trong kinh doanh, chúng ta vẫn thường nói là giữ “chữ tín”.

Văn hoá doanh nghiệp bắt đầu từ niềm tin giữa người với người

Phát triển bền vững có nhiều chỉ số, tiêu chí để đánh giá nhưng tại PNJ, văn hóa doanh nghiệp là nền tảng của sự phát triển bền vững. Nếu nhân cách hóa doanh nghiệp như một con người, thì “con người này” cần phải có trí thức, giá trị, tinh thần và biết lẽ sống của mình là gì.

Để xây dựng văn hóa doanh nghiệp, chúng ta cần có lẽ sống, sứ mệnh, tầm nhìn và tìm ra giá trị cốt lõi của tổ chức. Người ta thường nói, xây nhà đầu tiên cần có nền móng, thì văn hóa doanh nghiệp và con người chính là nền móng của sự phát triển bền vững. PNJ đã trải qua chặng đường hơn 35 năm và hiểu rằng, từng thế hệ sẽ có những suy nghĩ, quan điểm khác nhau. Văn hóa không bao giờ mất đi mà nó được làm giàu hơn theo thời gian, giữ lại những gì tốt đẹp nhất, đưa vào thêm những gì mới nhất và đào thải những tư tưởng đã lỗi thời.

Văn hóa phải đi từ tâm, con người cảm nhận được điều đó một cách tự nhiên, hòa nhập trong tập thể. Trở lực lớn nhất của văn hóa đó là áp đặt, bởi văn hóa là sự thẩm thấu tự nhiên trong từng hành vi của mỗi người. Khi xây dựng một doanh nghiệp, quan điểm của những người sáng lập rất quan trọng. Là lãnh đạo thì phải làm gương, phải có sự nhất quán, phải làm những điều tốt thì những người khác mới có thể đi theo. Để đến những năm sau này, dù những người sáng lập có mất đi thì văn hóa vẫn còn đó. Tuy nhiên, văn hóa luôn luôn có sự biến đổi, phù hợp với từng giai đoạn, lứa tuổi và môi trường. Văn hóa xuất phát từ người đứng đầu và người lãnh đạo cần biết lắng nghe, thay đổi. Những giá trị cốt lõi vẫn giữ nhưng cần tinh chỉnh với thời đại thì doanh nghiệp mới bền vững.

Phải tạo điều kiện cho nhân viên phát triển cả tâm, trí, lực chứ không đơn thuần coi họ là người lao động. Bởi họ chính là nguồn nhân lực lâu dài để phát triển doanh nghiệp. Tài sản lớn nhất của một doanh nghiệp là con người chứ không phải tiền.

Ở góc độ khác, bản thân doanh nghiệp muốn có được văn hóa bền vững thì phải tạo môi trường lành mạnh để con người coi nhau như người thân, phải tin nhau. Mà sự tin tưởng này phải trên nền tảng chính trực, cùng nhau tin vào tương lai và tin vào chính mình. Từ đó, phải có câu chuyện để truyền cảm hứng, cùng yêu thương và hướng vào tầm nhìn, sứ mệnh của doanh nghiệp.

Tuy vậy, văn hóa doanh nghiệp không bất biến. Để xem nguồn nhân lực có còn phù hợp với từng giai đoạn phát triển của doanh nghiệp hay không thì doanh nghiệp đó phải làm mới liên tục. Đặc biệt, với thời đại công nghệ 4.0, doanh nghiệp xây dựng văn hóa làm sao ở đó con người được cung cấp kiến thức để sẵn sàng bước vào thời đại số hóa.