Hộ kinh doanh băn khoăn chuyển lên doanh nghiệp

Chia sẻ với Tạp chí Đầu tư Tài chính – VietnamFinance, ông Lê Hải Long (43 tuổi), trú tại phường Hai Bà Trưng, Hà Nội cho biết, bản thân ông đang lưỡng lự việc chuyển đổi lên mô hình doanh nghiệp cho 2 cửa hàng nhà mình hay không. Theo ông Long, gia đình ông đã kinh doanh phở từ hơn 15 năm nay, hiện có 2 cửa hàng trên địa bàn phường Hai Bà Trưng, doanh thu mỗi năm khoảng 8 tỷ đồng.

Ông Long thừa nhận, kinh doanh bao nhiêu năm nay đã quá quen với thuế khoán, nay chuyển đổi lên kê khai đã thấy phức tạp, nếu lựa chọn lên doanh nghiệp thì chưa biết sẽ phải vận hành, quản lý về hoá đơn, chứng từ, sổ sách kế toán ra sao.

“Tôi e ngại nhất là thủ tục về thuế, chỉ sợ nhỡ làm sai rồi bị phạt nặng”, ông Long nói băn khoăn.

Theo báo cáo của Bộ Tài chính, đến hết tháng 12/2024, tổng số hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh là 3,6 triệu, trong đó có 2,15 triệu hộ nộp thuế khoán và gần 85.000 hộ nộp thuế theo phương pháp kê khai.

Trong năm 2025, toàn ngành thuế ghi nhận 653 hộ kinh doanh nộp thuế khoán có doanh thu hàng năm từ ngưỡng doanh thu của doanh nghiệp siêu nhỏ trở lên, thuộc đối tượng phải chuyển sang nộp thuế theo phương pháp kê khai. Cụ thể, có 221 hộ kinh doanh thuộc nhóm nông, lâm, ngư nghiệp và lĩnh vực công nghiệp, xây dựng, có doanh thu trên 3 tỷ đồng/năm. Có trên 430 hộ kinh doanh thuộc nhóm thương mại, dịch vụ có doanh thu trên 10 tỷ đồng/năm.

Cục Thuế (Bộ Tài chính) cũng thông tin, đã có gần 2.530 hộ kinh doanh chuyển lên mô hình doanh nghiệp trong 9 tháng năm 2025.

6 lý do cân nhắc, tận dụng cơ hội mới và ưu đãi

Theo ông Lê Văn Tuấn, Giám đốc Công ty TNHH kế toán thuế Keytas, nếu hộ kinh doanh có doanh thu trên 3 tỷ đồng nếu còn đang băn khoăn việc chuyển đổi lên mô hình doanh nghiệp, hãy cân nhắc 6 lý do sau:

Thứ nhất là rủi ro đối với nghĩa vụ nợ. Ông Tuấn nêu, theo quy định, “hộ kinh doanh” là loại hình kinh doanh mà chủ hộ chịu trách nhiệm bằng toàn bộ tài sản của mình đối với hoạt động kinh doanh của hộ kinh doanh. Tương tự đối với “cá nhân kinh doanh”.

Nhưng nếu như thành lập công ty TNHH chẳng hạn, doanh nghiệp chỉ chịu trách nhiệm giới hạn trong tài sản của doanh nghiệp, không ảnh hưởng đến tài sản của cá nhân. Đây là điều mà hộ kinh doanh nên cân nhắc, bởi hoạt động kinh doanh luôn tiềm ẩn nhiều rủi ro.

“Khi gặp sự cố rủi ro trong hoạt động kinh doanh như kiện tụng hoặc sản phẩm gây thiệt hại, thậm chí phá sản, hộ kinh doanh có thể phải chịu trách nhiệm bằng toàn bộ tài sản cá nhân, thậm chí cả gia đình”, ông Tuấn nêu vấn đề.

Thứ hai là ưu đãi thuế. Từ ngày 01/01/2026, theo Quyết định số 3389/QĐ-BTC, nghĩa vụ thuế thu nhập cá nhân phải nộp = (Doanh thu – Chi phí hợp lý) x 17%. Tuy nhiên, các quy định hiện tại đều không đề cập đến việc hưởng ưu đãi thuế của hộ kinh doanh.

Còn đối với doanh nghiệp, quy định ưu đãi thuế của doanh nghiệp đã tồn tại lâu nay. Doanh nghiệp có thể được hưởng ưu đãi thuế theo lĩnh vực đầu tư (ngành nghề đầu tư), hay địa bàn đầu tư (địa bàn có điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn hoặc đặc biệt khó khăn).

Thứ ba, doanh nghiệp được chuyển lỗ khi thua lỗ vào các năm kinh doanh có lãi. Ông Lê Văn Tuấn đánh giá, đây là một trong những điểm khác biệt mà hộ kinh doanh không có. Theo đó, doanh nghiệp kinh doanh thua lỗ không phải đóng thuế. Khi kinh doanh có lãi, doanh nghiệp sẽ được chuyển lỗ các năm trước vào năm có lãi để không phải đóng thuế, hay chỉ phải đóng thuế cho phần lãi còn lại sau khi trừ hết phần lỗ trước đó. Theo quy định hiện tại, doanh nghiệp được chuyển lỗ liên tục 5 năm, kể từ năm phát sinh lỗ.

“Khi bắt đầu kinh doanh, không có áp lực nộp thuế, doanh nghiệp có thể thực hiện chiến lược mở rộng quy mô hay có đủ thời gian để tìm kiếm giải pháp kinh doanh có lãi”, vị chuyên gia thuế nói lợi thế của DN.

Thứ tư, dễ mở rộng quy mô. Hộ kinh doanh bị giới hạn ở quy mô và không minh bạch dữ liệu, sổ sách kinh doanh hay nghĩa vụ thuế, nên khó mở rộng quy mô. Hộ kinh doanh chỉ phù hợp với hình thức kinh doanh nhỏ lẻ.

Ngược lại, doanh nghiệp dễ xây dựng thương hiệu và niềm tin với đối tác để ký kết các hợp đồng lớn hơn nhờ sổ sách rõ ràng và báo cáo minh bạch hơn. Thương hiệu và niềm tin của đối tác với thương hiệu của doanh nghiệp là điều mà hộ kinh doanh khó có thể làm được.

Thứ năm, dễ tiếp cận các khoản vay với hạn mức lớn hơn. Vị chuyên gia thuế cho rằng, với doanh nghiệp, số liệu và sổ sách bài bản, minh bạch, dễ dàng cho ngân hàng thẩm định và cung cấp các khoản vay. Điều này đặc biệt quan trọng khi doanh nghiệp có nhu cầu mở rộng quy mô sản xuất, hay đầu tư công nghệ, cải thiện hiệu quả kinh doanh.

Cuối cùng, dẫn quy định tại dự thảo Nghị định hướng dẫn Luật thuế Thu nhập doanh nghiệp 2025, ông Tuấn nói doanh nghiệp được thành lập từ chuyển đổi mô hình hộ kinh doanh có thể được miễn thuế trong 2 năm đầu tiên.

Đây là một bước đệm cần thiết, giúp doanh nghiệp mới có thêm nguồn lực kinh doanh, khoảng thời gian chuyển tiếp này là cần thiết để làm quen dần với mô hình kinh doanh mới, nâng cao dần năng lực quản trị và thương hiệu để tiếp cận một thị trường rộng lớn hơn, phát triển xa hơn trong tương lai.

“Xét lợi ích tổng thể như đã đề cập ở trên, hộ kinh doanh nên cân nhắc thay đổi tư duy, mạnh dạn chuyển đổi lên doanh nghiệp ngay khi có thể để tiếp cận một cơ hội mới, tận dụng các ưu đãi của nhà nước”, Giám đốc Keytas kết luận.