Tuy nhiên, vai trò của Tim Cook vẫn là chủ đề tranh luận: Liệu Cook có phải là nhà lãnh đạo sáng tạo như Jobs, hay chỉ là một nhà quản lý vận hành tài ba?

Ngày 24/8/2011 đánh dấu bước ngoặt lịch sử khi Apple chính thức trở thành công ty do Tim Cook lãnh đạo, sau nhiều năm ông giữ vai trò “người thay thế” cho Steve Jobs trong các giai đoạn vắng mặt vì lý do sức khỏe.

Kể từ thời khắc đó, Cook đã đưa Apple từ một “gã khổng lồ” công nghệ trở thành cỗ máy tài chính siêu hạng với vốn hóa thị trường từng chạm mốc 3.000 tỷ USD.

Từ Steve Jobs sang Tim Cook

Vào đầu tháng 8/2011, Steve Jobs vẫn còn nắm quyền điều hành Apple, với các sản phẩm chủ lực là iPhone 4 và iPad 2. Nhưng đến ngày 24/8, ông chính thức rút lui vì tình trạng sức khỏe, trao lại vị trí CEO cho Tim Cook.

Cook trở thành CEO thứ bảy trong lịch sử Apple. Dù ông có thể đã mong muốn Jobs tiếp tục lãnh đạo, nhưng sự chuyển giao quyền lực này thực chất không hề đột ngột. Với vai trò Giám đốc vận hành (COO), Cook đã nhiều lần thay Jobs điều hành công ty trong những giai đoạn nghỉ dưỡng bệnh.

Đặc biệt, vào ngày Jobs từ chức, thế giới mới biết rằng Apple đã chuẩn bị kỹ lưỡng cho khoảnh khắc này từ lâu.

Trong bức thư gửi Hội đồng quản trị, Jobs nhấn mạnh: “Về người kế nhiệm, tôi mạnh mẽ khuyến nghị chúng ta thực hiện kế hoạch kế nhiệm và bổ nhiệm Tim Cook làm CEO của Apple”.

Chủ tịch Hội đồng quản trị Art Levinson sau đó cũng đưa ra thông cáo: “Hội đồng tin tưởng tuyệt đối rằng Tim là người phù hợp để trở thành CEO tiếp theo. 13 năm gắn bó cùng Apple của ông đã được đánh dấu bằng thành tích vượt trội, tài năng xuất chúng và khả năng phán đoán vững chắc”.

Dấu ấn Tim Cook

Tuyên bố đó không chỉ là “ngôn từ PR” để trấn an nhà đầu tư. Trước khi trở thành CEO, Cook đã thể hiện năng lực lãnh đạo xuất sắc khi còn là COO.

Thực tế, Cook từng suýt từ chối lời mời của Jobs vào năm 1998. Khi đó, ông đang làm việc tại Compaq — hãng PC lớn nhất thế giới thời điểm đó. Về mặt lý trí, Cook thừa nhận rằng chấp nhận rời Compaq để đến một Apple đang bên bờ vực sụp đổ trong thập niên 1990 là “phi lý”.

“Tôi sẽ không bao giờ tìm thấy mục đích sống khi làm việc ở nơi không có lý tưởng rõ ràng. Tôi đã thử thiền, tìm sự chỉ dẫn trong tôn giáo, đọc các triết gia, thậm chí trong một phút bốc đồng thời trẻ, tôi từng thử dùng PC chạy Windows. Nhưng rõ ràng, điều đó chẳng đi đến đâu”, ông chia sẻ năm 2017.

Cuối cùng, chỉ mất vài phút để Cook nhận ra rằng mình muốn về với Apple. Và ngay khi bắt đầu công việc, ông đã nhanh chóng đưa ra những quyết định mang tính chiến lược, như đóng cửa hàng loạt nhà máy và kho hàng, chuyển Apple sang mô hình chuỗi cung ứng tinh gọn.

Thay vì tồn kho nhiều tháng, Apple dưới tay Cook chỉ giữ lượng hàng đủ trong vài ngày. Bước đi phức tạp này giúp công ty giảm rủi ro, tăng tốc độ ra mắt sản phẩm và tiết kiệm hàng tỷ USD, tương tự cách Michael Dell từng làm với Dell Computers.

Cook thường bị so sánh với Jobs và bị cho là “ít thiên hướng sản phẩm” hơn. Nhưng thực tế, ông đã đưa Apple bước sang một kỷ nguyên mới — kỷ nguyên của dịch vụ và đa dạng hóa sản phẩm.

Dưới sự lãnh đạo của Cook, Apple ra mắt hàng loạt sản phẩm mới như Apple Watch, Apple Pencil, Apple TV+, Apple Vision Pro, bên cạnh việc duy trì iPhone và iPad. Danh mục sản phẩm rộng lớn này giúp Apple không còn phụ thuộc quá nhiều vào một dòng sản phẩm duy nhất.

Cook cũng thể hiện mình là một nhà lãnh đạo chính trị – xã hội rõ nét hơn Jobs. Ông công khai đối đầu với FBI trong vụ việc liên quan đến chiếc iPhone của nghi phạm vụ khủng bố San Bernardino năm 2016.

Khi đó, Apple kiên quyết từ chối mở khóa thiết bị, viện dẫn lý do quyền riêng tư của người dùng. Cook sau đó thừa nhận rằng ông tiếc vì vụ việc không được đưa ra tòa án để có phán quyết rõ ràng về giới hạn quyền lực chính phủ.

Ngoài ra, Cook tích cực tham gia các hoạt động từ thiện và cứu trợ nhân đạo. Apple dưới thời ông đã nhiều lần đóng góp hỗ trợ khẩn cấp, từ vụ nổ ở Beirut đến thảm họa thiên nhiên toàn cầu. Dẫu vậy, Cook cũng từng gây tranh cãi khi quyên góp cho quỹ nhậm chức của Donald Trump, được xem là động thái mang tính chính trị.

So với năm 2011, danh mục sản phẩm của Apple ngày nay đã thay đổi hoàn toàn. Khi đó, iPhone 4 là thiết bị chủ lực, iPad 2 còn khá sơ khai. Đến nay, Apple đã chuẩn bị ra mắt dòng iPhone 17, trong khi iPad đã có tới thế hệ 11, iPad mini và iPad Pro đều bước sang thế hệ thứ bảy.

Dù khác biệt về chiến lược sản phẩm, kết quả tài chính chứng minh Cook là người đưa Apple lên một tầm cao mới.

Năm 2022, Apple trở thành công ty đầu tiên cán mốc vốn hóa 3.000 tỷ USD. Dù giá trị sau đó có biến động bởi các yếu tố chính trị – kinh tế, mốc kỷ lục này củng cố vị thế của Apple như tập đoàn công nghệ giá trị nhất thế giới.

Tuy nhiên, Cook không phải không đối mặt thách thức. Năm 2025, Apple gặp áp lực từ cuộc cách mạng AI, nơi đối thủ như Google và Microsoft dẫn đầu. Fortune nhận định, Cook đã tạo ra giá trị cổ đông lớn hơn Jobs, nhưng điểm yếu lộ rõ trong kỷ nguyên AI. Apple cũng phải đối mặt với thách thức từ các chính sách thuế quan “có đi có lại” của chính quyền Trump, được ước tính có thể khiến công ty thiệt hại tới 2 tỷ USD vào cuối tháng 9/2025.

Doanh số iPhone chậm lại, và Apple bị chỉ trích vì thiếu sản phẩm đột phá. Reddit bình luận, Cook giỏi mở rộng kinh doanh nhưng không phải người có tầm nhìn như Jobs. Dù vậy, Yale Insights khẳng định Cook vẫn là lãnh đạo phù hợp, với khả năng dẫn dắt Apple qua các thay đổi.

Ai sẽ kế nhiệm Tim Cook?

Một câu hỏi lớn vẫn còn bỏ ngỏ: Tim Cook sẽ tiếp tục dẫn dắt Apple bao lâu nữa, và ai sẽ là người kế nhiệm?

Trong một cuộc phỏng vấn năm 2021, Cook cho biết ông “có lẽ” sẽ rời Apple trong vòng 10 năm tới. Điều đó nghĩa là ông có thể nghỉ hưu trước năm 2031. Tuy nhiên, ngay cả khi ông bất ngờ tuyên bố rời ghế CEO tại sự kiện ra mắt iPhone 17, Cook vẫn đã làm CEO lâu hơn Steve Jobs trong hai nhiệm kỳ cộng lại.

Điều chắc chắn là Apple thời Tim Cook đã đi qua một hành trình đầy biến động nhưng ấn tượng: từ “gã khổng lồ công nghệ” trở thành “cỗ máy tài chính toàn cầu”, đạt những cột mốc mà ngay cả Steve Jobs có lẽ cũng khó hình dung.

Tim Cook không chỉ kế thừa mà còn nâng tầm Apple. Ông biến di sản của Jobs thành nền tảng vững chắc, tập trung vào tăng trưởng bền vững thay vì rủi ro sáng tạo. Dù thiếu "ma thuật" của Jobs, Cook chứng minh rằng lãnh đạo hiệu quả có thể đến từ vận hành thông minh. Với tương lai AI và thực tế ảo, Cook cần tiếp tục thích ứng để Apple giữ vị thế dẫn đầu. Vai trò của ông không chỉ là thay thế, mà là định hình lại Apple cho thế kỷ 21.