Tại cuộc trả lời trực tuyến trên Vnexpress, đại diện Cục Thuế (Bộ Tài chính) khẳng định, cả doanh nghiệp và hộ kinh doanh (HKD) đều là những thành phần quan trọng trong nền kinh tế, tuy nhiên, pháp luật thuế có sự phân biệt trong phương pháp tính thuế xuất phát từ đặc điểm và địa vị pháp lý của hai thành phần kinh tế này.

Về phía doanh nghiệp, đại diện Cục Thuế cho biết, thành phần này được hạch toán chi phí đầu vào, tính thuế trên thu nhập lợi nhuận bởi nhóm này thường đa dạng về quy mô, ngành nghề. Doanh nghiệp có tư cách pháp nhân và áp dụng chế độ kế toán đầy đủ theo quy định tại Luật Doanh nghiệp và Luật Kế toán nên có thể xác định chính xác doanh thu, chi phí, lãi/lỗ.

Việc cho phép doanh nghiệp tính toán lỗ lãi và hưởng các ưu đãi thuế theo ngành nghề, địa bàn là một trong những công cụ của Nhà nước để khuyến khích đầu tư, thu hút vốn, công nghệ, tạo việc làm và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Các ưu đãi này thường gắn liền với các điều kiện về quy mô đầu tư, số lượng lao động, công nghệ sử dụng, ... điều mà các hộ kinh doanh nhỏ lẻ khó có thể đáp ứng.

Lý do chính, doanh nghiệp là tổ chức có đầy đủ bộ máy kế toán, có khả năng ghi chép, lưu giữ chứng từ kế toán, hóa đơn đầu vào - đầu ra, do đó có thể xác định doanh thu - chi phí = thu nhập chịu thuế.

Thuế thu nhập doanh nghiệp (TNDN) đánh vào phần lợi nhuận thực tế của doanh nghiệp sau khi trừ các chi phí hợp lý, hợp lệ.

Nguyên tắc quản lý là khuyến khích đầu tư, sản xuất kinh doanh, minh bạch tài chính và tạo điều kiện cho doanh nghiệp được ghi nhận các chi phí thực tế phát sinh để tính đúng, tính đủ nghĩa vụ thuế.

Đối với hộ kinh doanh nộp thuế theo phương pháp trực tiếp trên doanh thu.

Theo đại diện Cục Thuế, nguồn gốc của thuế khoán hay còn gọi là phương pháp ấn định, thuế khoán doanh thu đã có lịch sử từ năm 1986, thời kỳ đầu Đổi mới của Việt Nam.

Tại thời điểm bối cảnh đó, nền kinh tế chưa có hệ thống kế toán phổ cập, chưa có hóa đơn, chứng từ đầy đủ, hộ kinh doanh thường là cá nhân, hộ gia đình, không có bộ máy kế toán chuyên nghiệp, khó xác định đầy đủ chi phí sản xuất kinh doanh và khó kiểm soát chính xác lợi nhuận. Nhà nước cần một cách thu thuế đơn giản, dễ áp dụng với các hộ kinh doanh nhỏ lẻ, nên thuế khoán ra đời từ đó.

Phương pháp này giúp giảm gánh nặng thủ tục hành chính cho hộ kinh doanh giảm thiểu sai sót và tranh chấp, giảm chi phí hành chính cho hộ kinh doanh cũng như cho công tác quản lý thuế, pháp luật thuế quy định hộ kinh doanh nộp thuế theo tỷ lệ trên doanh thu.

Do đó, Đảng và Nhà nước đã có định hướng cải cách theo chủ trương phát triển kinh tế tư nhân và chính sách thuế mới.

Theo chủ trương Nghị quyết 68 của Bộ Chính trị, phát triển kinh tế tư nhân trở thành một động lực quan trọng của nền kinh tế, chính sách thuế đang từng bước cải cách theo hướng công bằng, minh bạch, thuận lợi cho người nộp thuế và phù hợp với thông lệ quốc tế. Một trong những bước chuyển trọng yếu là xóa bỏ thuế khoán từ 1/1/2026.

Việc xóa bỏ hình thức thuế khoán chuyển sang áp dụng theo phương pháp kê khai sẽ mang lại nhiều cơ hội phát triển mới cho hộ kinh doanh. Với việc minh bạch hóa sổ sách kế toán và hóa đơn điện tử khi áp dụng kê khai, hộ kinh doanh có thể dễ dàng chứng minh năng lực tài chính, tăng khả năng tiếp cận các nguồn vốn và các nguồn lực phục vụ sản xuất, kinh doanh, có thêm cơ hội tham gia sâu vào nền kinh tế số và từng bước hiện đại hóa hoạt động kinh doanh.

Đồng thời, tạo tiền đề để phát triển lên mô hình doanh nghiệp cũng như đáp ứng điều kiện thụ hưởng các chính sách hỗ trợ và ưu đãi từ Nhà nước.

Trong giai đoạn đầu chuyển đổi từ thuế khoán sang kê khai, người nộp thuế có thể chưa quen với việc ghi chép, theo dõi sổ sách kế toán và lưu trữ hóa đơn, chứng từ.

Nhằm hỗ trợ hộ kinh doanh, Bộ Tài chính, ngành Thuế đã phối hợp với các hiệp hội, các tổ chức, các nhà cung cấp giải pháp hóa đơn điện tử để cung cấp miễn phí các công cụ, phần mềm kế toán dùng chung, hỗ trợ về thiết bị và chi phí dịch vụ hóa đơn điện tử trong giai đoạn đầu.

Mới đây, ngày 14/6, Quốc hội chính thức thông qua Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp (sửa đổi) có hiệu lực thi hành từ ngày 1/10/2025.

Theo đó, Luật quy định áp dụng mức ưu đãi thuế cho doanh nghiệp là 15% và 17% trong một số trường hợp. Thuế suất 15% áp dụng đối với doanh nghiệp có tổng doanh thu năm không quá 03 tỷ đồng.

Thuế suất 17% áp dụng đối với doanh nghiệp có tổng doanh thu năm từ trên 03 tỷ đồng đến không quá 50 tỷ đồng.