Trong hình dung của nhiều nhà đầu tư, mùa Đại hội đồng cổ đông (ĐHĐCĐ) năm 2025 lẽ ra phải là một “mùa lễ hội” ngập tràn kỳ vọng đối với ngành năng lượng tái tạo khi các doanh nghiệp khởi động những kế hoạch đầu tư mới hay xúc tiến dự án từng ấp ủ, cụ thể hóa những gì đã hứa vào mùa ĐHĐCĐ năm trước.

Còn nhớ, năm ngoái, khi Kế hoạch thực hiện Quy hoạch Điện VIII được phê duyệt, mùa ĐHĐCĐ của ngành năng lượng tái tạo diễn ra một cách đầy náo nhiệt. Từ những doanh nghiệp thuần khai thác và vận hành các dự án năng lượng tái tạo như Trường Thành Group, Helio Energy, BCG Energy hay những tập đoàn đa ngành như Bamboo Capital, REE Corp, Gelex, Hà Đô… tất cả đều phát tín hiệu rõ ràng về tham vọng mở rộng hiện diện trong “cuộc chơi lớn” mang tên chuyển dịch năng lượng quốc gia.

Thế nhưng, chỉ sau một năm, không khí hồ hởi ấy dường như đã chùng xuống khi những kế hoạch kinh doanh được tung ra đa phần khá thận trọng, thậm chí có phần nhạt nhoà. Chưa kể, một số “ông lớn” còn đang vướng vào vòng xoáy pháp lý, khiến niềm tin của cổ đông bị lung lay.

Đại hội cổ đông không còn là… ngày hội

Là một trong những doanh nghiệp mở màn mùa ĐHĐCĐ, Gelex mang đến kết quả kinh doanh ấn tượng với doanh thu hợp nhất đạt 33.759 tỷ đồng và lợi nhuận trước thuế đạt 3.616 tỷ đồng, cao nhất trong lịch sử hoạt động. Tuy nhiên, khoản lãi kỷ lục này chủ yếu đến từ việc thoái vốn tại các dự án năng lượng tái tạo.

Ban lãnh đạo Gelex khẳng định đây không phải là động thái rút lui khỏi mảng năng lượng, mà là bước đi nhằm cơ cấu lại danh mục, lựa chọn đối tác có năng lực tài chính và kỹ thuật để đồng hành trong các dự án quy mô lớn. Dẫu vậy, nội dung liên quan đến mảng năng lượng trong kế hoạch kinh doanh năm 2025 chỉ vỏn vẹn hai dòng: “Tiếp tục nghiên cứu và thực hiện đầu tư có chọn lọc các dự án năng lượng tái tạo tiềm năng trong danh mục đang nghiên cứu phát triển” thì khó có thể thuyết phục thị trường về một tầm nhìn rõ ràng.

Trái lại, những gì mà REE Corp trình bày với cổ đông lại đầy chi tiết và tham vọng. Năm 2025, doanh nghiệp đặt mục tiêu lần đầu tiên đưa doanh thu vượt mốc 10.000 tỷ, với lợi nhuận sau thuế thuộc về cổ đông công ty mẹ đạt 2.427 tỷ đồng, tăng 22% so với năm trước. Doanh nghiệp dự kiến nâng công suất phát điện thêm 100MW trong năm 2025, thêm 500MW trong vòng 3 năm tới và kỳ vọng tổng công suất đạt 2.000 – 2.500 MW cuối năm 2030.

Ban lãnh đạo công ty cũng khẳng định sẽ ưu tiên triển khai các xu hướng năng lượng mới, trong đó có điện mặt trời nổi kết hợp trên hồ thủy điện nhằm tối ưu hiệu quả sử dụng đất và giảm chi phí vận hành, bảo dưỡng thiết bị. Ngoài ra, doanh nghiệp định hướng phát triển năng lượng hydrogen xanh và các giải pháp lưu trữ điện năng. Đáng chú ý, REE sẵn sàng không chia cổ tức để tập trung nguồn lực đầu tư hơn 3 tỷ USD vào lĩnh vực năng lượng, bao gồm điện rác, LNG và các dự án tái tạo quy mô lớn.

Tuy nhiên, kết quả kinh doanh năm 2024 lại chưa thể khiến cổ đông REE yên tâm khi doanh thu và lợi nhuận đồng loạt đi lùi. REE Corp vỡ kế hoạch do mảng năng lượng suy giảm trong bối cảnh điều kiện thời tiết và thuỷ văn bất thường.

Một cái tên đình đám khác là Tập đoàn Hà Đô cũng bước vào mùa ĐHĐCĐ năm nay một cách không mấy vui vẻ. Kết thúc năm 2024, doanh nghiệp chỉ hoàn thành 46% chỉ tiêu lợi nhuận. Trên báo cáo tài chính hợp nhất kiểm toán 2024, lợi nhuận sau thuế giảm 41%, xuống còn 447 tỷ đồng, do ảnh hưởng bởi rắc rối pháp lý của dự án điện mặt trời Hồng Phong 4 và vấn đề thu hồi công nợ.

Cụ thể, Dự án điện mặt trời Hồng Phong 4, do công ty con của Hà Đô làm chủ đầu tư, là một trong số các dự án được đề cập trong kết luận của Thanh tra Chính phủ về việc chấp hành chính sách, pháp luật trong quản lý, thực hiện quy hoạch và đầu tư xây dựng công trình điện theo Quy hoạch điện VII và Quy hoạch điện VII điều chỉnh.

Mặc dù trong tài liệu họp ĐHĐCĐ, HĐQT Tập đoàn Hà Đô đã thông báo về những chuyển biến tích cực, tạo nền tảng thúc đẩy kết quả sản xuất kinh doanh trong năm 2025, với sự hỗ trợ từ chủ trương của Thủ tướng Chính phủ về việc tháo gỡ khó khăn cho các dự án điện năng lượng tái tạo, bao gồm Dự án Điện mặt trời Hồng Phong 4 và Dự án Điện gió 7A, nhưng điều này vẫn không đủ để xoa dịu những “vết gợn” trong lòng cổ đông.

Tình hình còn ảm đạm hơn với Bamboo Capital – cái tên từng góp mặt trong top 3 doanh nghiệp lớn nhất trong lĩnh vực năng lượng tái tạo tại Việt Nam. Sau khi các lãnh đạo cấp cao vướng vòng lao lý, Bamboo Capital và công ty con BCG Energy đã buộc phải lùi thời gian tổ chức ĐHĐCĐ đến tháng 6. Cho tới thời điểm này, cổ đông vẫn chưa tiếp cận được kế hoạch kinh doanh năm 2025.

Trong khi đó, các doanh nghiệp quy mô nhỏ hơn như Trường Thành Group và Helio Energy, dù vượt kế hoạch năm 2024 vẫn giữ tâm thế thận trọng khi bước sang năm 2025. Trường Thành đặt mục tiêu doanh thu 670 tỷ đồng và lợi nhuận sau thuế 180 tỷ đồng – đều thấp hơn so với kết quả thực hiện năm trước, dù vừa được cấp chủ trương đầu tư dự án thuỷ điện tích năng Phước Hòa, một dự án được kỳ vọng mở ra hướng đi mới cho lĩnh vực lưu trữ năng lượng.

Helio Energy xây dựng hai kịch bản kinh doanh tùy thuộc vào khả năng tăng vốn: nếu không huy động được thêm vốn, lợi nhuận năm 2025 dự kiến đạt 17 tỷ đồng, giảm 15% so với năm trước; trong trường hợp tăng vốn thành công, lợi nhuận có thể đạt 23 tỷ đồng, tương đương mức tăng trưởng 15%.

Kỳ vọng từ điều chỉnh Quy hoạch Điện VIII và nhân tố mới

Quá trình điều chỉnh Quy hoạch Điện VIII được cho là một trong những yếu tố khiến các doanh nghiệp năng lượng tái tạo giữ thái độ thận trọng khi xây dựng kế hoạch kinh doanh năm 2025. Thực tế, việc triển khai các dự án năng lượng tái tạo tại các địa phương thời gian qua gặp không ít khó khăn. Chẳng hạn, dự án xử lý rác và phát điện từ nhiệt của REE Corp tại Trà Vinh và TP. Hồ Chí Minh, đã mất 3 năm nhưng vẫn chưa hoàn tất thủ tục cấp phép.

Chủ tịch REE Corp, bà Nguyễn Thị Mai Thanh, trong một hội nghị của Thường trực Chính phủ vào tháng 2, đã thẳng thắn chia sẻ, sự chậm trễ trong việc cấp phép đang gây cản trở lớn đối với sự phát triển kinh tế. Dù cộng đồng doanh nghiệp rất kỳ vọng vào các chính sách vĩ mô, nhưng thực tế lại chưa được thực thi nhanh chóng tại các địa phương và sở, ngành.

Chưa kể, việc Nghị định 80 ban hành từ tháng 7/2024 đến nay vẫn chưa có các thông tư hướng dẫn chi tiết, đặc biệt về các loại phí, khiến cho các dự án tiếp tục bị kéo dài, tạo ra những chi phí phát sinh và giảm hiệu quả đầu tư. Điều này đang khiến doanh nghiệp gặp khó khăn trong việc triển khai các dự án đúng tiến độ và theo kế hoạch.

Về vấn đề cơ chế mua bán điện, các doanh nghiệp cũng đã kiến nghị về việc cần hoàn thiện các hợp đồng mua bán điện (PPA), đặc biệt là cơ chế mua bán điện trực tiếp (DPPA). Việc có một khung giá rõ ràng cho từng loại hình năng lượng được kỳ vọng sẽ giúp doanh nghiệp tiết kiệm thời gian và chi phí trong quá trình đàm phán hợp đồng, từ đó nâng cao hiệu quả hoạt động.

Ngày 15/4 vừa qua, Phó Thủ tướng Bùi Thanh Sơn đã ký Quyết định phê duyệt điều chỉnh Quy hoạch phát triển điện lực quốc gia giai đoạn 2021 – 2030, tầm nhìn đến năm 2050 (Quy hoạch điện VIII điều chỉnh). Điểm nhấn quan trọng của bản quy hoạch này là việc cập nhật các dự án/phần dự án đã được phê duyệt bổ sung trong Quy hoạch điện VII điều chỉnh đã được cấp chủ trương đầu tư, lựa chọn nhà đầu tư. Bên cạnh đó, Bộ Công thương đang tích cực chủ trì việc xây dựng các văn bản pháp lý, tạo hành lang pháp lý rõ ràng, nhằm thúc đẩy nhanh chóng tiến độ triển khai các dự án điện.

Những động thái khẩn trương và quyết liệt này đã tạo ra kỳ vọng rằng cuộc đua năng lượng tái tạo, vốn đã “giảm nhiệt” trong thời gian qua, sẽ sôi động trở lại. Sau giai đoạn “tăng trưởng nóng” với những lời hô hào nghìn tỷ và các dự án chưa thành hình, có lẽ đây là thời điểm để nhận diện rõ hơn những doanh nghiệp thực sự có chiến lược dài hơi và năng lực triển khai thực chất. Sự sàng lọc tự nhiên này sẽ giúp thị trường ngày càng trở nên minh bạch và hiệu quả hơn.

Mặt khác, cuộc chơi năng lượng tái tạo được dự báo sẽ thêm phần sôi động khi Vingroup – doanh nghiệp tư nhân lớn nhất Việt Nam – chính thức gia nhập đường đua với loạt dự án điện mặt trời, điện gió và nhiệt điện khí LNG có tổng công suất dự kiến lên tới 25.500 MW, vốn đầu tư khoảng 25-30 tỷ USD. Sự hiện diện của một “người khổng lồ” không chỉ làm thay đổi tương quan cạnh tranh, mà còn có thể đặt lại chuẩn mực về tốc độ triển khai và mức độ chuyên nghiệp của thị trường.

Mùa ĐHĐCĐ năm nay, không quá sôi động, nhưng lại là thời điểm quan trọng để các doanh nghiệp nhìn lại mình. Trước khi có thể “tái tạo năng lượng”, họ cần tái tạo lại niềm tin – với cổ đông, với thị trường, và quan trọng nhất, với chính nội lực của mình.