"Việt Nam hội tụ những điều kiện hình thành một siêu đô thị biển"

Trình bày tham luận tại Hội thảo "Tiến biển bằng siêu đô thị ESG++: Chiến lược đầu tư bền vững", TS. Nguyễn Sĩ Dũng - Thành viên Hội đồng tư vấn chính sách của Thủ tướng Chính phủ, Nguyên Phó Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội cho biết, vành đai biển phía Nam Việt Nam đang hội tụ những điều kiện hiếm có để hình thành một siêu đô thị biển đạt chuẩn quốc tế, với tầm ảnh hưởng vượt ra ngoài phạm vi quốc gia.

Vùng biển phía Nam nằm gần trục hàng hải quốc tế, kết nối trực tiếp với thị trường gần 700 triệu dân ASEAN. Đây là lợi thế địa kinh tế đặc biệt hiếm có trong khu vực Đông Nam Á lục địa, mở ra khả năng hình thành một trung tâm đô thị – thương mại – dịch vụ mang tính toàn cầu.

Lợi thế này càng được củng cố bởi sự hiện diện của cảng Cái Mép – Thị Vải, một trong 10 cảng có hiệu suất cao nhất thế giới theo đánh giá của Ngân hàng Thế giới. Đặc biệt, đây là cảng biển duy nhất tại Việt Nam đủ năng lực tiếp nhận tàu mẹ đi thẳng Mỹ và châu Âu, tạo ra sức hút mạnh mẽ đối với các nhà đầu tư quốc tế.

Phía sau không gian "mặt tiền biển" là hệ sinh thái kinh tế - đô thị gồm ba cực quan trọng. Trong đó, Bình Dương (cũ) là trung tâm công nghiệp công nghệ cao, cung cấp năng lực sản xuất, R&D và công nghệ cho toàn vùng. TP. HCM là trung tâm tài chính – dịch vụ quốc gia, đóng vai trò “bộ não điều hành” của toàn bộ khu vực. Cần Giờ là cửa biển của TP. HCM, sở hữu vị trí chiến lược kết nối trực tiếp ra biển Đông.

Sau khi hợp nhất với Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu cũ, TP. HCM đã trở thành một siêu đô thị thực thụ. Theo TS. Dũng, nếu thành phố thực hiện thành công chiến lược lấn biển, sức hút của TP. HCM sẽ tăng mạnh không chỉ trong nước mà cả khu vực.

Trong kịch bản tương lai, nếu kênh đào Kra được xây dựng tại Thái Lan, Cần Giờ sẽ trở thành một trong những vị trí thuận lợi nhất thế giới để đón dòng chảy thương mại mới. "Vị trí này hoàn toàn có thể cạnh tranh với Singapore và trở thành cửa ngõ thuận lợi nhất Đông Nam Á", TS. Dũng nhấn mạnh.

Bên cạnh đó, Cần Giờ sở hữu rừng ngập mặn – Khu dự trữ sinh quyển thế giới được UNESCO công nhận. Việc kết hợp phát triển đô thị với bảo tồn thiên nhiên tại đây đang là vấn đề được nhiều người quan tâm.

TS. Dũng cho rằng, bảo tồn không đồng nghĩa với "để nguyên", mà cần một chiến lược phát triển có kiểm soát. Nếu không có quy hoạch và tầm nhìn, để xảy ra khai thác tự phát và lấn chiếm thì rủi ro đối với rừng ngập mặn còn lớn hơn.

Theo đánh giá của ông, khi kết nối tất cả lợi thế về vị trí, cảng biển, nền tảng công nghiệp – tài chính và tài nguyên sinh thái trong một kiến trúc phát triển thống nhất, Việt Nam hoàn toàn có thể xây dựng một siêu đô thị biển quy mô 20 – 25 triệu dân vào năm 2050.

Siêu đô thị này có thể đóng góp GDP vùng từ 700 đến 1.000 tỷ USD, trở thành "cực tăng trưởng thế kỷ" mới của châu Á, đủ sức tương tác với các trung tâm hàng đầu như Singapore, Seoul hay Tokyo.

"Cần Giờ phải phát triển theo ESG++"

Nói về việc ESG++ lại là điều kiện tiên quyết khi lựa chọn phát triển siêu đô thị biển Cần Giờ, TS. Nguyễn Sĩ Dũng cho rằng, Cần Giờ phải lựa chọn ESG++ vì nếu không theo những chuẩn mực lớn của thời đại thì rủi ro là rất lớn.

"Lấn biển theo cách làm cũ như chúng ta vẫn thấy ở nhiều nơi sẽ dẫn đến "lợi bất cập hại", đặc biệt trong bối cảnh biến đổi khí hậu đang diễn ra ngày càng gay gắt. Vì vậy, tiến ra biển phải đi theo một mô hình khác, một mô hình có khả năng chống chịu và thích ứng tốt hơn, đó là lý do đầu tiên", ông nói.

Bên cạnh đó, theo TS. Nguyễn Sỹ Dũng, chuẩn mực phát triển của thế kỷ XXI, dù có lấn biển hay không, đều là ESG++. Đây là thời kỳ con người hướng đến không gian xanh, lối sống xanh, kinh tế xanh và năng lượng xanh. ESG++ chính là khung phát triển giúp Cần Giờ đi đúng quỹ đạo, bảo đảm bền vững và tránh lặp lại những sai lầm của các đô thị ven biển trước đây.

"ESG++ hiện nay là chuẩn mực mà cả loài người đang hướng đến. Đó là mức phát triển cao nhất mà xã hội hiện đại kỳ vọng về công bằng, nhân ái, chia sẻ; một nền quản trị cấp cao dựa trên dữ liệu cập nhật theo thời gian thực, phản ứng nhanh với môi trường, với giao thông, với các dịch vụ đô thị. Đây là những tiêu chuẩn mà nếu muốn đạt đến đẳng cấp phát triển cao thì buộc phải theo", TS Dũng cho hay.

Chính vì vậy, TS. Nguyễn Sỹ Dũng cho rằng tiến biển không thể đi theo cách truyền thống. Cần Giờ phải phát triển theo ESG++, vì đó là mô hình đảm bảo khả năng chống chịu, thích ứng khí hậu và phù hợp với chuẩn mực của thế kỷ XXI. Nếu không đi theo chuẩn lớn thì rủi ro rất lớn, đặc biệt trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng mạnh mẽ. ESG++ là con đường duy nhất để Cần Giờ trở thành một đô thị biển đúng nghĩa, văn minh và bền vững.

Ngoài ESG++, còn có một tiêu chuẩn bắt buộc khác là đổi mới sáng tạo. Một đô thị biển muốn thu hút cư dân và nhà đầu tư thì phải có không gian sáng tạo và sáng tạo ở đây không chỉ dành cho nhóm cư dân tri thức cao, mà là không gian mở để mọi người có thể tạo ra giá trị mới, nuôi dưỡng ý tưởng mới.

TS. Nguyễn Sỹ Dũng chia sẻ thêm, TP. HCM hiện đang là "phòng thí nghiệm thể chế" của Việt Nam, nơi có thể thử nghiệm, sáng tạo, và phát minh ra những điều có thể thay đổi tương lai. Nếu muốn phát triển Cần Giờ thành siêu đô thị biển, thì phải đi theo những chuẩn mực mới đó.

"Nếu không đáp ứng được các chuẩn mực ESG++ và đổi mới sáng tạo, chúng ta sẽ không thể thu hút được nhà đầu tư lớn, cũng không tạo được sự khác biệt. Đây không phải là lựa chọn, mà là tiêu chuẩn bắt buộc mà chúng ta phải theo", ông nêu.