Ngày 14/6, Quốc hội đã chính thức thông qua Luật Công nghiệp công nghệ số, đánh dấu bước đi chiến lược trong thúc đẩy phát triển các lĩnh vực công nghệ lõi.

Luật Công nghiệp công nghệ số, do Bộ Khoa học và Công nghệ chủ trì soạn thảo và vừa được Quốc hội thông qua, đặt nền tảng pháp lý quan trọng nhằm thúc đẩy phát triển lĩnh vực công nghệ số tại Việt Nam.

Luật quy định nhiều chính sách ưu đãi đặc thù đối với doanh nghiệp công nghệ số, đồng thời khuyến khích mạnh mẽ hoạt động đổi mới sáng tạo, thử nghiệm công nghệ có kiểm soát và phát triển hạ tầng số dùng chung.

Hai điểm nổi bật của luật được quan tâm là nội dung về trí tuệ nhân tạo và tài sản số.

Cụ thể, Luật Công nghiệp công nghệ số có các nội dung về cơ chế ưu đãi doanh nghiệp công nghệ số; phát triển hạ tầng số dùng chung; khuyến khích khởi nghiệp đổi mới sáng tạo; đào tạo nhân tài và thử nghiệm công nghệ có kiểm soát.

Trong đó, luật quy định địa phương có chính sách hỗ trợ phát triển nhân lực công nghiệp công nghệ số làm việc tại các dự án nghiên cứu, sản xuất sản phẩm công nghệ số trọng điểm, chip bán dẫn, hệ thống trí tuệ nhân tạo (AI) được hỗ trợ một phần chi phí thuê nhân lực chất lượng cao; chi phí đào tạo, đào tạo lại, bồi dưỡng nâng cao chất lượng nguồn nhân lực của doanh nghiệp.

Ngoài ra, luật cũng khuyến khích các tổ chức, cá nhân tham gia đào tạo, đánh giá và công nhận kỹ năng công nghệ số của người học theo các chuẩn quốc tế, khu vực và các chuẩn nước ngoài có uy tín.

Đáng chú ý, sản xuất sản phẩm, cung cấp dịch vụ công nghệ số trọng điểm như phần mềm, AI, chip bán dẫn và trung tâm dữ liệu trí tuệ nhân tạo được đưa vào danh mục ngành, nghề ưu tiên. Các lĩnh vực này sẽ được hưởng chính sách ưu đãi, hỗ trợ về đầu tư, thuế và đất đai theo quy định của pháp luật.

Ông Lê Quang Huy, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường cho biết, Luật Công nghiệp công nghệ số vừa được Quốc hội thông qua đã xác định rõ mục tiêu chiến lược phát triển toàn diện ngành công nghiệp bán dẫn Việt Nam, từng bước trở thành mắt xích quan trọng trong chuỗi cung ứng toàn cầu.

Luật tập trung chính sách hỗ trợ phát triển các dòng chip có tính đột phá, tham gia toàn bộ chuỗi giá trị từ nghiên cứu, thiết kế, sản xuất đến đóng gói, kiểm thử. Đồng thời, phát triển đồng bộ với công nghiệp điện tử, thu hút mạnh mẽ đầu tư nước ngoài và huy động mọi nguồn lực để từng bước làm chủ công nghệ.

Để hiện thực hóa định hướng này, Luật quy định cơ chế ưu đãi đặc thù cho các doanh nghiệp tham gia chuỗi cung ứng bán dẫn, đồng thời hỗ trợ cụ thể cho hoạt động R&D, xây dựng hệ sinh thái và thu hút nhân lực chất lượng cao. Cách tiếp cận linh hoạt cho phép Việt Nam phát huy thế mạnh hiện có như kiểm thử và đóng gói, đồng thời tạo nền tảng phát triển ở các khâu đòi hỏi công nghệ cao như thiết kế và sản xuất chip trong tương lai.

Luật cũng quy định nguyên tắc kiểm soát rủi ro trong toàn bộ vòng đời của hệ thống trí tuệ nhân tạo (AI), đặc biệt với các hệ thống có rủi ro cao. Song song đó, các chính sách đào tạo, bồi dưỡng nhân lực về công nghệ số – bao gồm AI – được tích hợp vào hệ thống giáo dục quốc dân và triển khai trong cả khu vực công lẫn tư.

Tài sản số được hợp pháp hóa

Một điểm mới đáng chú ý khác là quy định về quản lý tài sản mã hóa – một dạng tài sản số sử dụng công nghệ mã hóa để xác thực trong quá trình tạo lập, lưu trữ và giao dịch.

Luật quy định, tài sản số bao gồm: Tài sản ảo trên môi trường điện tử là một loại tài sản số có thể được dùng cho mục đích trao đổi hoặc đầu tư. Tài sản ảo không bao gồm chứng khoán, các dạng số của tiền pháp định và tài sản tài chính khác theo quy định của pháp luật về dân sự, tài chính;

Tài sản mã hóa là một loại tài sản số mà sử dụng công nghệ mã hóa hoặc công nghệ số có chức năng tương tự để xác thực đối với tài sản trong quá trình tạo lập, phát hành, lưu trữ, chuyển giao.

Tài sản mã hoá không bao gồm chứng khoán, các dạng số của tiền pháp định và tài sản tài chính khác theo quy định của pháp luật về dân sự, tài chính; Tài sản số khác.

Luật giao Chính phủ quy định chi tiết về phân loại, điều kiện kinh doanh và nội dung quản lý tài sản số, đồng thời yêu cầu cơ quan quản lý thực hiện các biện pháp bảo đảm an ninh mạng, phòng chống rửa tiền, tài trợ khủng bố và phổ biến vũ khí hủy diệt hàng loạt.

Quy định này được xây dựng trên cơ sở tham khảo kinh nghiệm quốc tế. Hiện Việt Nam chưa có hành lang pháp lý rõ ràng về tài sản số, trong khi từ năm 2023, Lực lượng đặc nhiệm tài chính quốc tế (FATF) đã đưa Việt Nam vào "Danh sách xám" về phòng chống rửa tiền và khuyến nghị xây dựng quy định quản lý tài sản ảo.

Việc ban hành luật được kỳ vọng sẽ góp phần hoàn thiện khung pháp lý, giúp Việt Nam đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế và sớm được gỡ khỏi danh sách giám sát.

Luật Công nghiệp công nghệ số có hiệu lực từ ngày 1/1/2026.