Sáng 6/11, tại Tọa đàm “Tài sản mã hóa: Từ vùng xám đến thí điểm – Giải pháp đảm bảo minh bạch, an toàn, hiệu quả” do Báo Tiền Phong tổ chức, đại diện cơ quan quản lý, chuyên gia tài chính - ngân hàng cũng như nhà đầu tư đã có cuộc thảo luận sôi nổi về triển vọng phát triển thị trường tài sản mã hóa Việt Nam. Tại đây, TS Cấn Văn Lực, Chuyên gia kinh tế trưởng BIDV đã đưa ra đề xuất đáng chú ý: nên cho phép nhà đầu tư chuyên nghiệp trong nước được tham gia đầu tư tài sản mã hóa, hay vì chỉ giới hạn với nhà đầu tư nước ngoài như hiện nay.

“Chúng ta cần phát triển từng bước và không hạn chế nhưng nếu chỉ cho phép nhà đầu tư nước ngoài tham gia, Việt Nam sẽ tự đánh mất tiềm năng nội lực. Vì vậy, nên cho phép nhà đầu tư chuyên nghiệp trong nước mua tài sản mã hóa”, ông Lực nói.

Theo vị chuyên gia, tiêu chí “chuyên nghiệp” có thể mở rộng, không chỉ bó hẹp trong lĩnh vực chứng khoán mà có thể dựa trên các tiêu chí như chứng chỉ, bằng cấp hoặc chương trình đào tạo về tài sản số, kể cả những khóa học quốc tế hay trực tuyến. Cách tiếp cận này vừa giúp đảm bảo an toàn, vừa nâng cao hiểu biết về tài chính – công nghệ trong xã hội.

TS Cấn Văn Lực cho hay, khi thị trường tài sản mã hóa đi vào vận hành, việc thanh toán bằng đồng Việt Nam dưới dạng số là xu hướng tất yếu. Do đó, Ngân hàng Nhà nước cần đẩy nhanh nghiên cứu và thử nghiệm tiền số do ngân hàng trung ương phát hành (CBDC) để tránh nguy cơ Việt Nam tụt hậu so với khu vực. Thực tế, Việt Nam đang được xếp vào nhóm quốc gia chậm trong nghiên cứu CBDC theo khảo sát của Atlantic Council.

Cũng theo vị chuyên gia, Việt Nam không nên loại trừ chứng khoán mã hóa khỏi phạm vi điều chỉnh của Nghị định 05.

“Nếu không cho phép token hóa chứng khoán, chúng ta mãi chỉ giao dịch theo cách cũ, trong khi thế giới đã tiến rất xa. Việc phân chia nhỏ cổ phần và giao dịch chứng khoán qua nền tảng số sẽ tạo thêm kênh huy động vốn minh bạch, ít rủi ro và dễ tiếp cận hơn cho nhà đầu tư nhỏ lẻ”, TS Cấn Văn Lực phân tích.

Nhấn mạnh vai trò của giáo dục tài chính như nền móng của một thị trường minh bạch, ông Lực đề xuất thành lập một quỹ đào tạo báo chí và chuyên gia về tài sản số, có thể khởi đầu từ các cơ quan báo chí lớn, giúp xã hội hiểu đúng về thị trường mới này. Trong bài phát biểu trước đó, vị chuyên gia cũng nhấn mạnh tới thực trạng rằng, dù có hơn 20 triệu người tham gia nhưng phần lớn nhà đầu tư Việt Nam thiếu kiến thức cơ bản, “đầu tư theo phong trào”.

Về hạ tầng, TS Cấn Văn Lực khuyến nghị Việt Nam cần đầu tư mạnh vào hệ thống dữ liệu, năng lượng và bảo mật – học tập mô hình của Trung Quốc trong việc đặt trung tâm dữ liệu ở vùng mát hoặc dưới lòng biển để tiết kiệm điện năng và tăng độ an toàn. Ông cũng đề xuất cơ quan quản lý yêu cầu các công ty cung cấp dịch vụ giao dịch tài sản số tách biệt tài khoản tiền và tài khoản tài sản, đồng thời phải ký quỹ bắt buộc để bồi thường trong trường hợp xảy ra sự cố.

“Sự thành công của thị trường tài sản số Việt Nam phụ thuộc vào khả năng dung hòa hai yếu tố: An toàn và đổi mới. Nếu quá thận trọng, Việt Nam có thể bỏ lỡ làn sóng tài chính số toàn cầu; nhưng nếu mở cửa ồ ạt mà thiếu hạ tầng và khung pháp lý, rủi ro thiệt hại sẽ rất lớn”, TS Cấn Văn Lực nhấn mạnh.

Theo đó, lộ trình phù hợp là thử nghiệm có giới hạn, song cho phép nhà đầu tư chuyên nghiệp trong nước tham gia, đồng thời đẩy nhanh hoàn thiện pháp lý về CBDC, tokenized securities và hạ tầng dữ liệu.

“Thị trường tài sản số là xu hướng không thể đảo ngược. Điều quan trọng không phải là cho phép hay không cho phép, mà là làm thế nào để quản lý và tận dụng nó một cách an toàn, hiệu quả và mang lại giá trị cho nền kinh tế Việt Nam”, ông Lực nói.

Vì sao nhà đầu tư trong nước chưa được đầu tư tài sản mã hoá?

Theo Điều 6, Nghị quyết 05/2025/NQ-CP về thí điểm thị trường tài sản mã hoá tại Việt Nam, tài sản mã hoá chỉ được chào bán, phát hành cho nhà đầu tư nước ngoài.

Giải thích về quy định này, ông Tô Trần Hòa, Phó Trưởng ban Phát triển thị trường chứng khoán, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN), cho biết đây là chủ trương mang tính thận trọng nhằm bảo vệ nhà đầu tư và kiểm soát rủi ro trong giai đoạn đầu.

“Mặc dù có tới 19 - 21 triệu tài khoản liên quan đến tài sản số tại Việt Nam, song con số này chưa phản ánh chính xác quy mô thực tế, do nhiều người sở hữu nhiều tài khoản. Quan trọng hơn, năng lực hiểu biết của nhà đầu tư Việt Nam còn thấp, trong khi thời gian qua đã xảy ra nhiều vụ lừa đảo tài sản số. Tiền bị chuyển đi trong tích tắc, việc truy hồi hoặc bồi thường gần như bất khả thi nếu xảy ra gian lận. Vì vậy việc mở cửa thị trường cần đi kèm khả năng giám sát và xử lý hiệu quả”, ông Hoà phân tích.

Theo đó, giai đoạn đầu, Việt Nam chỉ cho phép chào bán và phát hành tài sản mã hóa cho nhà đầu tư nước ngoài, vừa để thu hút vốn quốc tế, vừa có thời gian hoàn thiện khung pháp lý và nâng cao nhận thức công chúng. Song song, các cơ quan quản lý sẽ xây dựng chương trình đào tạo, truyền thông và nâng cao kiến thức tài chính cho người dân, giúp họ hiểu rõ quyền lợi, rủi ro và trách nhiệm khi tham gia thị trường.

Đại diện UBCKNN nhấn mạnh, sức hấp dẫn của thị trường không nằm ở việc mở cửa ngay, mà ở chất lượng sản phẩm, tính thanh khoản, minh bạch thông tin và độ an toàn của dịch vụ.