Diễn đàn có sự tham gia của hơn 150 đại biểu, đại diện các ban, bộ, ngành, các viện, trường, tổ chức, chuyên gia, doanh nghiệp… hoạt động trong lĩnh vực năng lượng.

Việt Nam đang đối mặt với nhu cầu năng lượng ngày càng tăng cao để phục vụ cho sự phát triển kinh tế mạnh mẽ. Theo dự báo của Bộ Công Thương, nhu cầu điện năng sẽ tăng trưởng khoảng 8-10%/năm trong những năm tới.

Ông Đào Quang Bính - Phó Chủ tịch Hội đồng biên tập, Tổng Thư ký Tạp chí Kinh tế Việt Nam/VnEconomy/Vietnam Economic Times phát biểu tại Diễn đàn. (Nguồn: BTC)

Trong khi đó, các nguồn năng lượng hóa thạch truyền thống đang dần cạn kiệt và gây ra những tác động tiêu cực đến môi trường. Do đó, việc tìm kiếm và ứng dụng các giải pháp công nghệ năng lượng mới, đặc biệt là năng lượng tái tạo, không chỉ là nhiệm vụ quan trọng mà còn là yếu tố then chốt để đảm bảo an ninh năng lượng, bảo vệ môi trường và thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội bền vững.

Phát biểu khai mạc Diễn đàn, ông Đào Quang Bính - Phó Chủ tịch Hội đồng Biên tập, Tổng Thư ký Tạp chí Kinh tế Việt Nam - nhấn mạnh: “Việc nhu cầu năng lượng ngày càng tăng để phục vụ sản xuất, kinh doanh và đời sống là minh chứng cho sự chuyển động tích cực và đầy tiềm năng của nền kinh tế Việt Nam trong giai đoạn phát triển mới”.

Tuy nhiên, ông cũng chỉ rõ tốc độ tăng trưởng nhanh chóng đang tạo ra những sức ép không nhỏ đối với ngành năng lượng, nhất là trong bối cảnh cuộc Cách mạng Công nghiệp 4.0 đang diễn ra mạnh mẽ. Các vấn đề toàn cầu như ô nhiễm môi trường, biến đổi khí hậu, an ninh năng lượng và cạn kiệt tài nguyên đang đặt ra yêu cầu cấp thiết cho một quá trình chuyển đổi toàn diện - từ tư duy phát triển, công nghệ đến thể chế và chính sách.

TS.Tạ Đình Thi, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội phát biểu tại Diễn đàn. (Nguồn: BTC)

Chia sẻ tại Diễn đàn, ông Tạ Đình Thi - Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học Công nghệ và Môi trường của Quốc hội, cho rằng: “Cuộc Cách mạng Công nghiệp 4.0, cùng với những thách thức toàn cầu như ô nhiễm môi trường, biến đổi khí hậu, an ninh năng lượng và cạn kiệt tài nguyên, đòi hỏi một cuộc chuyển dịch năng lượng mạnh mẽ. Việc chuyển đổi sang năng lượng tái tạo và công nghệ hiện đại không còn là lựa chọn, mà là con đường tất yếu để đảm bảo an ninh năng lượng, phát triển kinh tế bền vững và bảo vệ môi trường”.

Ông Tạ Đình Thi thông tin, tại Hội nghị lần thứ 26 các bên tham gia Công ước khung của Liên hợp quốc (COP26), Việt Nam đã đưa ra cam kết mạnh mẽ đạt mức phát thải ròng bằng "0" vào năm 2050. Để hiện thực hóa mục tiêu này, chúng ta đã có những bước đi quan trọng.

Về hoàn thiện thể chế, Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết số 55-NQ/TW ngày 11/02/2020 về định hướng Chiến lược phát triển năng lượng quốc gia của Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045, trong đó đã đề ra một trong những nhiệm vụ và giải pháp chủ yếu là “Phát triển hạ tầng năng lượng bền vững, kết nối khu vực; nâng cao nội lực ngành công nghiệp chế tạo, dịch vụ phục vụ ngành năng lượng”.

Quốc hội đã thông qua các luật như Luật Điện lực (2024), Luật Năng lượng nguyên tử (2025), và Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả (sửa đổi 2025), Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo (2025). Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã thông qua Nghị quyết số 2937/NQ-UBTVQH15 ngày 13/12/2023 về giám sát chuyên đề về việc thực hiện chính sách, pháp luật về phát triển năng lượng giai đoạn 2016 – 2021.

Thủ tướng Chính phủ đã thông qua Quy hoạch điện VIII và Bản điều chỉnh sau đó; trong đó đã đặt mục tiêu đầy tham vọng: tỷ lệ năng lượng tái tạo (không bao gồm thủy điện) đạt 28-36% vào năm 2030 và 74-75% vào năm 2050.

Toàn cảnh Diễn đàn. (Nguồn: BTC)

Để hiện thực hóa tầm nhìn trên, ông Tạ Đình Thi đề xuất: Thứ nhất, về phát triển năng lượng tái tạo: Tập trung vào điện gió (trênbờ, gần bờ, ngoài khơi), điện mặt trời (đặc biệt là điện mái nhà), và điện sinh khối; thu hút đầu tư tư nhân và quốc tế thông qua cơ chế ưu đãi, minh bạch. Thứ hai, về công nghệ năng lượng tương lai: Nghiên cứu ứng dụng hydro xanh, amoniac xanh, lưu trữ năng lượng (pin, thủy điện tích năng), và công nghệ thu giữ carbon (CCS). Thứ ba, về lưới điện thông minh: Hiện đại hóa lưới điện, ứng dụng AI và chuyển đổi số để tích hợp hiệu quả năng lượng tái tạo. Thứ tư, về hoàn thiện thể chế: Tháo gỡ "điểm nghẽn" trong cơ chế giá điện, ưu đãi đầu tư, và tài chính xanh. Thứ năm, về phát triển hệ sinh thái công nghiệp năng lượng: Nâng cao năng lực doanh nghiệp trong nước, đào tạo nhân lực chất lượng cao, hướng tới xuất khẩu công nghệ.

Còn TSKH. Phan Xuân Dũng, Chủ tịch Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam (VUSTA), nhấn mạnh: “Vai trò của khoa học và công nghệ trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết. Đảng ta đã khẳng định: “Phát triển và ứng dụng khoa học công nghệ là quốc sách hàng đầu, là một trong những động lực quan trọng nhất để phát triển kinh tế - xã hội”. Đối với ngành năng lượng, khoa học công nghệ chính là “chìa khóa” để giải quyết đồng bộ các thách thức, biến khó khăn thành cơ hội.