F&B Việt Nam đang “đắt khách” hơn bao giờ hết

Với một thị trường tiêu dùng trẻ trung và năng động, Việt Nam là điểm đến lý tưởng cho các doanh nghiệp trong ngành F&B quốc tế, đặc biệt là từ Mỹ. Dân số gần 100 triệu người, trong đó tỷ lệ người trẻ chiếm phần lớn, tạo điều kiện thuận lợi cho các sản phẩm thực phẩm và đồ uống nhanh chóng chiếm lĩnh thị trường. Thói quen tiêu dùng tại Việt Nam cũng thay đổi nhanh chóng, đặc biệt là sự gia tăng nhu cầu về đồ ăn nhanh, thức uống ngoại nhập và các sản phẩm tiêu dùng tiện lợi.

Theo báo cáo của BMI Research (Fitch Solutions), quy mô thị trường thực phẩm và đồ uống (F&B) Việt Nam năm 2024 ước đạt hơn 700.000 tỷ đồng (tương đương hơn 28 tỷ USD), với tốc độ tăng trưởng trung bình 7 – 9% mỗi năm, cao hàng đầu khu vực ASEAN. Trong đó, ngành đồ uống không cồn chiếm khoảng 36%, ngành thực phẩm chế biến chiếm gần 45%, phần còn lại thuộc các lĩnh vực như đồ uống có cồn, dịch vụ ăn uống…

Những thương hiệu nổi tiếng của Mỹ, nhờ vào chiến lược nhượng quyền và mở rộng mạnh mẽ, hiện đã có mặt tại nhiều thành phố lớn như Hà Nội, TP.HCM, Hải Phòng, Đà Nẵng,...

Thị phần trong ngành đồ uống không cồn tính đến 2023, Coca-Cola dẫn đầu với gần 40% thị phần nước ngọt có gas, đặc biệt mạnh tại miền Nam. PepsiCo (Suntory PepsiCo Việt Nam) chiếm khoảng 30 – 32%, mạnh ở miền Bắc. Các thương hiệu nội địa như Tân Hiệp Phát, Tribeco giữ khoảng 20 – 25%, chủ yếu ở phân khúc trà, nước trái cây.

Trong ngành thực phẩm đóng gói, Mondelez Kinh Đô giữ hơn 20% thị phần bánh kẹo, nhờ hệ thống phân phối sâu rộng và thương hiệu nội địa quen thuộc. Các thương hiệu snack Mỹ như Lay’s, Poca tiếp tục tăng trưởng 2 con số, nhờ tập trung phân phối tại kênh tiện lợi và siêu thị.

Dịch vụ ăn uống (F&B services), KFC, Lotteria, McDonald’s nắm 15% thị phần thức ăn nhanh. Starbucks giữ dưới 5% thị phần chuỗi cà phê, nhưng vững chắc ở phân khúc cao cấp, khách hàng trung thành.

Xu hướng tiêu dùng nổi bật của người Việt gần đây, ăn uống lành mạnh, ít đường trở thành lựa chọn phổ biến. Ứng dụng giao đồ ăn như GrabFood, ShopeeFood, BeFood tiếp tục tăng trưởng mạnh. Người Việt sẵn sàng chi trả cho sản phẩm cao cấp, bao bì đẹp, nguồn gốc rõ ràng. Tiêu dùng xanh và bền vững dần trở thành chuẩn mực mới, khiến các thương hiệu Mỹ phải đẩy nhanh sáng kiến tái chế và giảm nhựa.

Các thương hiệu F&B Mỹ định hình gu tiêu dùng mới

Trong lĩnh vực đồ uống, hai tên tuổi lớn nhất là Coca-Cola và PepsiCo đều đã hiện diện tại Việt Nam từ những năm 1990. 

Coca-Cola hiện là một trong những nhà đầu tư lớn nhất của Mỹ trong ngành F&B tại Việt Nam. Doanh nghiệp này vận hành 3 nhà máy tại Hà Nội, Đà Nẵng và TP.HCM, với tổng mức đầu tư vượt 1 tỷ USD. Công ty cũng đang đầu tư mở rộng nhà máy tại Long An, nhằm phục vụ nhu cầu ngày càng tăng tại miền Nam và xuất khẩu trong khu vực. Coca-Cola không chỉ bán sản phẩm mà còn phát triển hệ thống phân phối nội địa, liên kết với hàng chục nghìn cửa hàng bán lẻ. Công ty cũng tích cực triển khai các chương trình phát triển bền vững và tái chế bao bì.

Trong khi đó, sau khi chuyển nhượng mảng đồ uống cho đối tác Suntory (Nhật Bản) năm 2013, PepsiCo đã xoay trục sang thực phẩm, đặc biệt là mảng snack. Thông qua công ty con PepsiCo Foods Vietnam, doanh nghiệp hiện vận hành một nhà máy sản xuất snack quy mô lớn tại tỉnh Hưng Yên, sản xuất các thương hiệu như Poca, Lay’s. Việt Nam cũng là trung tâm xuất khẩu của PepsiCo tại khu vực Đông Nam Á. Liên doanh Suntory PepsiCo Việt Nam đang vận hành 5 nhà máy sản xuất và có hệ thống phân phối phủ rộng toàn quốc.

Trong ngành bánh kẹo, Mondelez International – tập đoàn thực phẩm lớn thứ ba thế giới – đã chính thức bước vào thị trường Việt Nam thông qua thương vụ mua lại mảng bánh kẹo của Kinh Đô vào năm 2015. Hiện nay, thương hiệu Mondelez Kinh Đô đang chiếm lĩnh thị trường với các sản phẩm quen thuộc như bánh trung thu Kinh Đô, Oreo, Solite, Cosy…, đồng thời xuất khẩu sang 20 quốc gia khác.

Ở phân khúc thức ăn nhanh, thương hiệu đến từ Mỹ là đa dạng nhất. Trong đó McDonald’s và KFC là hai thương hiệu Mỹ nổi bật trong ngành F&B. McDonald’s gia nhập Việt Nam năm 2014 với cửa hàng đầu tiên tại TP.HCM, nhưng tốc độ mở rộng không như kỳ vọng. Sau hơn một thập kỷ, chuỗi này chỉ có khoảng 25 cửa hàng, chủ yếu tại TP.HCM và Hà Nội. Dù sở hữu mô hình vận hành hiệu quả và thương hiệu toàn cầu, McDonald’s gặp khó khăn trong việc cạnh tranh với ẩm thực đường phố và các mô hình fast food bản địa. Tuy nhiên, hãng vẫn kiên trì duy trì sự hiện diện như một phần của chiến lược dài hạn.

Là một trong những thương hiệu fast food Mỹ đầu tiên đặt chân vào Việt Nam (1997), KFC đã xây dựng được hệ thống hơn 140 nhà hàng trên khắp cả nước. Thuộc sở hữu của Yum! Brands, KFC đầu tư bài bản về nhân sự, chuỗi cung ứng và nhận diện thương hiệu. Dù cạnh tranh khốc liệt, KFC vẫn giữ được lượng khách trung thành, đặc biệt là ở phân khúc trẻ trung, thành thị. KFC Việt Nam hiện được điều hành thông qua hình thức liên doanh.

Pizza Hut và Domino’s - Hai chuỗi pizza đình đám của Mỹ hiện diện tại Việt Nam từ đầu những năm 2010. Pizza Hut, cũng thuộc Yum! Brands, có hơn 90 cửa hàng; trong khi Domino’s phát triển theo hình thức nhượng quyền với gần 40 điểm bán. Cả hai tập trung vào dịch vụ giao hàng và không gian trẻ trung. Tuy nhiên, tốc độ mở rộng khá thận trọng do cạnh tranh cao từ thương hiệu Ý, Hàn và các chuỗi pizza nội địa.

Ngoài ra, thị trường còn ghi nhận các thương hiệu đến từ Mỹ trong ngành này như Burger King, Subway, Texas Chicken,...

Trong ngành cà phê, Starbucks đã vào Việt Nam từ năm 2013, đến nay có khoảng 100 cửa hàng, chủ yếu ở các đô thị lớn và trung tâm thương mại cao cấp. Dù chưa chiếm tỷ trọng cao so với các chuỗi nội như Highlands hay Trung Nguyên, Starbucks vẫn giữ được định vị là thương hiệu cao cấp hướng đến tầng lớp trung lưu và du khách quốc tế. Doanh nghiệp này vận hành tại Việt Nam thông qua đối tác nhượng quyền là Công ty TNHH Coffee Concepts Vietnam, một đơn vị thuộc tập đoàn Maxim’s (Hồng Kông).

Ngoài các doanh nghiệp kể trên, một số tên tuổi như General Mills, The Hershey Company hay Cargill cũng có mặt thông qua mô hình phân phối hoặc hợp tác sản xuất. Cargill, nổi bật trong mảng dinh dưỡng và nguyên liệu thực phẩm, đã đầu tư hơn 160 triệu USD vào Việt Nam, với 11 nhà máy và mạng lưới phân phối rộng khắp.