Đóng góp cho thuế TNCN nhiều nhất là nhóm làm công, ăn lương

Theo số liệu của Bộ Tài chính, tỷ lệ thuế TNCN đóng góp vào ngân sách nhà nước liên tục tăng cao trong suốt 13 năm qua, từ mức chỉ 5,33% vào năm 2011, đến nay đã tăng lên chiếm 9,12% cuối năm 2024.

Cụ thể, số thu thuế TNCN tăng đều từ năm 2011 cho đến năm 2022, trước khi giảm vào năm 2023, đồng thời trong năm này tổng thu ngân sách nhà nước cũng giảm chỉ còn hơn 1,62 triệu tỷ đồng. Đến năm 2024, số thu thuế TNCN đạt 186.300 tỉ đồng, tăng 39.187 tỉ đồng so với năm 2023, cao hơn so với mức 9,08% của năm 2023.

Bộ Tài chính nêu, thuế TNCN trở thành sắc thuế tạo ra nguồn thu nhập cho ngân sách nhà nước đứng thứ 3, sau thuế Giá trị gia tăng (VAT) và thuế Thu nhập doanh nghiệp (TNDN).

Đáng chú ý, trong số thuế thu từ thu nhập cá nhân, nguồn chủ yếu đến từ những người làm công ăn lương, kế đến là thuế TNCN từ chuyển nhượng bất động sản. Trong khi đó, nhóm 3,6 triệu hộ kinh doanh chỉ đóng góp chưa đến 26.000 tỉ đồng, khoảng 1,5% ngân sách, bao gồm cả thuế giá trị gia tăng.

Như vậy có thể thấy người làm công, ăn lương vẫn là nhóm đối tượng nộp thuế rất nhiều trong thời gian qua, đồng thời cũng là nguồn thu chính của sắc thuế TNCN.

Nhiều chuyên gia đồng quan điểm, dự thảo luật Thuế TNCN (thay thế) mới nhất có sửa đổi, bổ sung nhưng vẫn giữ nguyên một số quy định về mức thuế suất (tối đa 35%) và việc hạ bậc thuế từ 7 xuống 5 nhưng không giãn nhiều khoảng cách giữa các bậc khiến người làm công, ăn lương tiếp tục chịu gánh nặng về thuế.

Trao đổi với VietnamFinance, ông Lê Văn Tuấn, Giám đốc Công ty TNHH Kế toán Thuế Keytas nêu quan điểm, theo phương án 2 được Bộ Tài chính cân nhắc lựa chọn (giảm bậc thuế từ 7 xuống 5 và các mức thuế suất là 5%, 15%, 25%, 30% và 35%) vẫn tồn tại 2 vấn đề đáng lưu ý.

Đầu tiên, đó là “thu nhập thực” của người lao động. Đây là thu nhập sau khi trừ đi chi phí sinh hoạt, các khoản giảm trừ bắt buộc như người phụ thuộc, bảo hiểm, hay các khoản chi phí khác như giáo dục, y tế,… vẫn còn thu nhập để đóng thuế, tái đầu tư, hay tiết kiệm cho tương lai.

Đây là thông tin nhận được rất ít sự quan tâm trong thời gian vừa qua. Nhưng ông Tuấn cho rằng, đây là một yếu tố quan trọng để cân nhắc bởi lẽ, bậc thuế và thuế suất hiện tại đã được áp dụng từ năm 2009, theo Luật Thuế thu nhập cá nhân 2007. Ngưỡng thu nhập tính thuế từ 5 đến 80 triệu đồng đã được áp dụng hơn 15 năm và chưa hề thay đổi, trong khi sự thay đổi của lạm phát trong giai đoạn này đã làm thu nhập thực của người lao động giảm đi rất nhiều (dù mức giảm trừ gia cảnh có tăng lên).

Vấn đề thứ hai, theo ông Tuấn đó là khoảng cách bậc thuế suất tăng nhanh (10%) ở các mức thuế đầu tiên. Điều này sẽ tạo ra gánh nặng nghĩa vụ thuế cho những người có thu nhập trung bình trong xã hội. Trong khi thu nhập thực của người lao động tích lũy không nhiều.

Tăng mạnh mức thu nhập tính thuế, điều chỉnh khoảng cách bậc thuế

Về kiến nghị, đại diện Keytas cho rằng, khi xây dựng bậc thuế Thu nhập cá nhân, nhà chức trách cần cân nhắc đồng thời cả ba yếu tố: Công bằng, khả năng nộp thuế và thu nhập thực của người lao động.

Ông Tuấn đề xuất, Bộ Tài chính xem xét t​ăng phần thu nhập tính thuế giữa các bậc, và bậc thuế cao nhất chỉ nên dừng lại ở mức 25-30%. Ngoài ra, thu nhập tính thuế bậc cao nhất phải ở mức 150 – 200 triệu đồng/tháng, thay cho mức 100 triệu đồng/tháng như đề xuất của Bộ tài chính.

“Mức 100 triệu đồng/tháng và ngưỡng 35% khó giúp Việt Nam thu hút nguồn lao động chất lượng cao và chuyên gia ở nước ngoài đến với Việt Nam. Trong khi chúng ta đang có định hướng thúc đẩy phát triển công nghệ cao, công nghiệp bán dẫn, công nghệ thông tin…”, ông Tuấn nói thêm.

Đối với thuế suất, nên chăng điều chỉnh khoảng cách những bậc thuế đầu tiên chậm hơn so với phương án 2. Cụ thể, ông Lê Văn Tuấn gợi ý, bậc thuế suất có thể cân nhắc là 5%, 10%, 15%, 20%, 30%. Điều này giúp nhóm người thu nhập trung bình trong xã hội bớt gánh nặng nghĩa vụ thuế.

“Với quan điểm vẫn giữ bậc thuế suất 35%, tôi cũng đồng tình với ý kiến các chuyên gia khác, đây là bậc thuế quá cao so với thu nhập của người dân. Trong khi Việt Nam vẫn là một nước có thu nhập trung bình, và điều này không phù hợp với định hướng thu hút nhân lực chất lượng cao trở về Việt Nam và chuyên gia nước ngoài đến Việt Nam làm việc”, vị chuyên gia thuế kết luận.