Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) nhiều khả năng hạ lãi suất tại cuộc họp chính sách vào tuần tới, nhưng điều này có thể đẩy Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc (PBOC) vào thế tiến thoái lưỡng nan về chính sách khi phải cân nhắc có theo chân Mỹ hạ lãi suất hay không và ở thời điểm nào.

Reuters dẫn lời giới phân tích nhận định ngân hàng trung ương Trung Quốc sẽ không nới lỏng chính sách trong ngắn hạn do đang phải giải bài toán: làm cách nào để vực dậy nền kinh tế đang suy yếu mà không tiếp tục khiến thị trường chứng khoán tăng trưởng nóng.

Cụ thể hơn, giới hoạch định chính sách của nền kinh tế lớn thứ hai thế giới đang phải chặn đà giảm tốc tăng trưởng – vốn có thể đe dọa việc làm và ổn định xã hội, đồng thời tránh đi vào những vết đổ của giai đoạn 2014-2015, khi chính sách nới lỏng mạnh tay và cơn say của đầu tư chứng khoán nhỏ cá nhân lẻ đã khiến thị trường nước này lao dốc.

Giới phân tích tài chính dự đoán Fed sẽ hạ lãi suất 0,25 điểm phần trăm tại cuộc họp ngày 16-17/9 tới, và có thể sẽ có thêm hai lần cắt giảm nữa đến cuối năm.

Việc Fed cắt giảm lãi suất có thể tạo điều kiện cho PBOC nới lỏng chính sách mà không gây ra nguy cơ bị rút vốn hoặc đồng nhân dân tệ mất giá. Tuy vậy, những người trong cuộc và các nhà kinh tế cho rằng PBOC có thể chờ đợi những tín hiệu kinh tế rõ ràng hơn thay vì ngay lập tức "theo tay" Fed.

"Khả năng Fed cắt giảm lãi suất sẽ tạo thêm dư địa cho chính sách tiền tệ của chúng tôi, nhưng chúng tôi có thể không nhất thiết phải làm theo", Reuters dẫn lời một người trong cuộc tham gia thảo luận chính sách nội bộ cho biết.

"Bất kỳ hành động chính sách nào cũng sẽ phụ thuộc vào tình hình của nền kinh tế (Trung Quốc). Hiện thị trường chứng khoán đang rất sôi động, nếu chúng tôi cắt giảm lãi suất, chẳng khác nào đổ thêm dầu vào lửa sao?"

Ting Lu, chuyên gia kinh tế trưởng về Trung Quốc tại ngân hàng Nomura, dự đoán PBOC sẽ không cắt giảm lãi suất ngay lập tức nếu đà tăng giá cổ phiếu vẫn tiếp diễn, nhằm tránh tạo ra bong bóng. Lu cũng nhận định PBOC có thể sẽ cắt giảm lãi suất chỉ 10 điểm cơ bản trong những tuần tiếp theo nếu thị trường điều chỉnh.

PBOC hiện đã cắt giảm lãi suất chính sách chủ chốt – lãi suất repo ngược kỳ hạn 7 ngày – 10 điểm cơ bản và giảm tỷ lệ dự trữ bắt buộc (RRR) của các ngân hàng 50 điểm cơ bản. Hai động thái này đều được công bố hồi tháng 5 nhằm kích thích nền kinh tế.

Lãi suất chính sách hiện ở mức thấp kỷ lục 1,4%, giảm 115 điểm cơ bản kể từ khi thương chiến Mỹ - Trung nổ ra vào năm 2018. Tỷ lệ RRR trung bình đã giảm từ gần 15% xuống còn 6,2%, cũng là mức thấp kỷ lục.

Chuyên gia Lu của Nomura nhận xét, dù cắt giảm lãi suất mạnh tay có thể gây bong bóng thị trường chứng khoán, nhưng việc không hành động gì cũng có nguy cơ làm trầm trọng thêm sự suy giảm tăng trưởng.

"Trước tình thế tiến thoái lưỡng nan này, Bắc Kinh cần phải thận trọng trong vài tháng tới, và PBOC có thể sẽ không muốn theo chân Fed trong việc cắt giảm lãi suất vào tháng 9", Lu nói thêm.

Tính đến thời điểm hiện tại, PBOC đã nới lỏng chính sách ít hơn dự kiến, một phần do thỏa thuận đình chiến thuế quan với Mỹ đã làm chất xúc tác cho xuất khẩu.

PBOC đã đóng một vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ thị trường chứng khoán, sử dụng các công cụ mục tiêu như các chương trình hoán đổi và các chương trình cho vay lại để cung cấp thanh khoản cho các tổ chức mua cổ phiếu.

Các quan chức hy vọng rằng việc tăng giá cổ phiếu sẽ giúp cải thiện tài sản của các hộ gia đình bị ảnh hưởng bởi cuộc khủng hoảng bất động sản, đồng thời thúc đẩy tiêu dùng và nền kinh tế nói chung. Tuy nhiên, các nhà phân tích cảnh báo rằng lợi ích kinh tế từ việc giá cổ phiếu tăng vẫn còn hạn chế.

"Không giống như Mỹ, Trung Quốc đã liên tục nới lỏng chính sách tiền tệ, do đó dư địa để cắt giảm thêm là rất hạn chế", một chuyên gia chính sách khác cho biết.

Thị trường chứng khoán nóng giữa nền kinh tế ảm đạm

Giới phân tích vẫn lạc quan về triển vọng của thị trường chứng khoán Trung Quốc, bởi đà tăng được dẫn dắt bởi các nhà đầu tư tổ chức còn nhà đầu tư nhỏ lẻ mới chỉ bắt đầu tham gia.

Tính từ đầu năm đến cuối tuần trước, chỉ số Shanghai Composite đã tăng hơn 18%, sau khi phá "đỉnh" 10 năm ở mức 3.728 điểm trong tháng 8 (khi đó đã tăng 11% từ đầu năm). Còn chỉ số Hang Seng cũng tăng nóng hơn 30%. Các cổ phiếu tăng mạnh là những ngành công nghệ cao, AI, fintech.

Các hộ gia đình Trung Quốc, vốn thận trọng trong chi tiêu hoặc đầu tư, đang “ngồi” trên núi tiền tiết kiệm kỷ lục 160 nghìn tỷ nhân dân tệ, tương đương 22,45 nghìn tỷ USD.

Nền kinh tế lớn thứ hai thế giới đã chứng kiến chuỗi tăng trưởng chậm lại kéo dài. GDP nước này tăng 5,2% trong quý II năm nay, nhờ các chính sách kích thích và thỏa thuận đình chiến thuế quan với Mỹ. Khả năng kinh tế Trung Quốc vẫn đạt được mục tiêu tăng trưởng dưới 5% trong năm nay, qua đó giảm bớt áp lực kích thích mạnh tay. Tuy nhiên, các nhà hoạch định chính sách vẫn cảnh giác với bất kỳ sự suy giảm mạnh nào có thể đe dọa việc làm.

Theo dữ liệu của chính phủ, trước đại dịch COVID-19, nền kinh tế của đất nước tỷ dân tăng trưởng trung bình 6,7% hàng năm trong giai đoạn 2015-2019.

Các dữ liệu kinh tế gần đây cho thấy triển vọng chưa sáng sủa. Sản lượng ngành sản xuất trong tháng 7 đạt ở mức thấp nhất trong 8 tháng, doanh số bán lẻ sụt giảm và các khoản vay mới bằng đồng nhân dân tệ giảm lần đầu tiên sau 20 năm. Trong khi đó, tăng trưởng xuất khẩu chậm lại trong tháng 8.