Giải pháp mới cho nguồn cung điện

Với nguồn điện, các dự án do Nhà nước đầu tư chỉ là các dự án lớn như nhiệt điện khí, nhiệt điện than… còn hầu hết các dự án điện tái tạo như điện gió, mặt trời và những loại hình điện sinh khối như điện rác đều là tư nhân đầu tư.

Thực tế, tăng lượng điện cho sản xuất, kinh doanh, đời sống sinh hoạt đang phục vụ đắc lực cho phát triển kinh tế - xã hội trong kỷ nguyên mới. Đặc biệt, trong những ngày cao điểm nắng nóng kéo dài tiềm ẩn nguy cơ xảy ra sự cố lưới điện do nhiều thiết bị điện hoạt động ở ngoài trời trong môi trường nhiệt độ cao; một số đường dây, trạm biến áp vận hành bị quá tải ở một số thời điểm.

Theo các chuyên gia, cần nhìn nhận đầu tư hệ thống năng lượng tái tạo mang lại lợi ích giảm tiền điện bằng cách sử dụng năng lượng thay thế vào các giờ cao điểm nắng nóng. Ngoài ra, các hộ gia đình, DN, các tòa nhà văn phòng có thể sử dụng một phần nào đó các nguồn cung về điện trong điều kiện thiếu hụt điện năng, nắng nóng khô hạn...

Chuyển dịch năng lượng xanh là một trong những giải pháp trọng tâm giảm phát thải khí nhà kính, hướng tới tăng trưởng xanh nhằm nỗ lực đạt phát thải ròng bằng 0 theo cam kết của Chính phủ Việt Nam tại COP 26. Muốn vậy, phải đẩy mạnh ứng dụng công nghệ, thiết bị thông minh, tích hợp trong quản lý, vận hành hệ thống sử dụng năng lượng và quản lý.

Về việc phát triển thị trường năng lượng tái tạo, Việt Nam đang đẩy nhanh quá trình chuyển đổi sang năng lượng sạch tạo dư địa lớn cho các doanh nghiệp đầu tư. Một trong những giải pháp hướng đến năng lượng đô thị bền vững, dự án “Điện mặt trời ban công cho Việt Nam” (Balcony Solar Systems for Viet Nam – BSS4VN) tại Green Gallery, TP Hồ Chí Minh.

Theo đó, Dự án BSS4VN được Tổ chức Hợp tác Quốc tế Đức (GIZ), Công ty CP Đầu tư và Xây dựng Phúc Khang, các doanh nghiệp đối tác triển khai bởi GIZ mang mô hình thành công từ Đức về Việt Nam với mục tiêu phát triển hệ thống điện tự sản xuất, tự tiêu dùng. 

Đây là bước tiến quan trọng nhằm thúc đẩy các giải pháp năng lượng xanh trong khu vực đô thị. Dự án BSS4VN học hỏi từ mô hình điện mặt trời ban công đã được nhân rộng tại Đức. Chỉ riêng năm 2024, hơn 800.000 hệ thống điện mặt trời ban công đã được lắp đặt trên toàn nước Đức, chứng minh tính khả thi và hiệu quả của mô hình này. Được tài trợ bởi Bộ hợp tác Kinh tế và Phát triển CHLB Đức (BMZ) thông qua chương trình develoPPP, BSS4VN hướng tới việc tái hiện thành công của mô hình này tại Việt Nam, mang đến giải pháp năng lượng sạch, tiết kiệm và dễ tiếp cận cho các hộ gia đình và doanh nghiệp.

Dự án thể hiện sự chuyển đổi tư duy từ phụ thuộc nguồn cung tập trung sang chủ động sản xuất và tiêu thụ điện năng tại chỗ, phù hợp với định hướng Quy hoạch điện VIII của Chính phủ Việt Nam đề ra với mục tiêu tăng nguồn điện mặt trời tự sản, tự tiêu được lắp đặt thí điểm tại tòa nhà Diamond Lotus Riverside – công trình xanh đầu tiên do liên doanh Phuc Khang Mitsubishi Corporation Holding (PKMC) phát triển. Công trình sở hữu nhiều đặc tính xanh nổi bật như giảm 44% năng lượng tiêu thụ, tiết kiệm 35% lượng nước sử dụng và có 21,6% diện tích cảnh quan.

Dự án BSS4VN sẽ hỗ trợ 100% thiết bị, lắp đặt và triển khai cho hệ thống thí điểm. Dự kiến, mỗi hệ thống điện mặt trời ban công sẽ sản xuất trung bình 52kWh điện/tháng, đáp ứng khoảng 17% nhu cầu tiêu thụ điện của một hộ gia đình tại TP Hồ Chí Minh, với thời gian hoàn vốn ước tính 6 năm hoặc ít hơn, sau đó hệ thống sẽ sản xuất điện miễn phí.

Sáng tạo góp phần tăng trưởng xanh

Quy hoạch điện VIII nêu rõ ưu tiên, khuyến khích phát triển điện gió, điện mặt trời tự sản tự tiêu được ưu tiên phát triển không giới hạn công suất, với điều kiện giá thành hợp lý và tận dụng lưới điện sẵn có, không phải nâng cấp...

Trong bối cảnh nhu cầu tiêu thụ điện tại Việt Nam tăng khoảng 10% mỗi năm, đặc biệt là tại các vùng đô thị, hệ thống lưới điện hiện tại chưa thể hấp thụ toàn bộ sản lượng từ nguồn tái tạo. Điều này dẫn đến lượng lớn năng lượng tái tạo dư thừa không được sử dụng, trong khi tình trạng thiếu điện và cắt điện vẫn diễn ra vào các tháng cao điểm. Mô hình điện mặt trời ban công đang thể hiện nhiều ưu điểm. Với quy trình lắp đặt đơn giản, chi phí đầu tư hợp lý và không cần có diện tích mái, tại Đức, người dân có thể mua trực tiếp tại siêu thị, tự lắp đặt không cần kỹ thuật viên và dễ dàng theo dõi qua ứng dụng điện thoại.

Từ tháng 6/2025 đến tháng 4/2027, BSS4VN triển khai lắp đặt và giám sát thí điểm tối đa 100 hệ thống tại TP Hồ Chí Minh; xây dựng các khuyến nghị chính sách cho Bộ Công Thương và Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) dựa trên thực tế triển khai dự án và kinh nghiệm từ nước Đức; nghiên cứu và giới thiệu các mô hình kinh doanh phù hợp nhằm thúc đẩy thị trường điện mặt trời ban công tại Việt Nam; tổ chức các hội thảo phổ biến kết quả dự án.

Bà Lưu Thị Thanh Mẫu - CEO Phuc Khang Corporation chia sẻ: “Chúng tôi tin rằng điện mặt trời ban công không chỉ là một giải pháp kỹ thuật, mà còn là một phần trong chiến lược sống xanh, sống bền vững mà chúng tôi theo đuổi. Việc hợp tác với GIZ và các đối tác quốc tế là minh chứng cho cam kết trong việc đóng góp vào chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh”. 

Trong khi đó, ông Markus Bissel - Giám đốc Dự án BSS4VN (GIZ) khẳng định, GIZ tự hào khi được hợp tác với Phuc Khang Corporation và các đối tác để triển khai dự án BSS4VN. Điện mặt trời ban công là một mô hình thành công và đang phát triển mạnh mẽ tại Đức. "Đây sẽ là một giải pháp tiềm năng cho Việt Nam, mang lại lợi ích thiết thực cho người dân và cộng đồng. GIZ cam kết sẽ làm việc chặt chẽ với các đối tác đưa mô hình điện mặt trời ban công vào thực tế" - ông Markus Bissel nhấn mạnh.

Đồng thời khẳng định, BSS4VN không chỉ là dự án kỹ thuật mà còn là nền tảng thúc đẩy đối thoại chính sách, đổi mới kinh doanh và nâng cao nhận thức về năng lượng tái tạo. Việc tận dụng không gian ban công để sản xuất điện sạch là giải pháp sáng tạo, phù hợp với quá trình đô thị hóa đang diễn ra nhanh chóng và nhu cầu tiêu thụ năng lượng ngày càng cao của Việt Nam.