Tính đến năm 2025, Mỹ đứng thứ 11 trong số các nhà đầu tư nước ngoài lớn nhất tại Việt Nam với tổng vốn đăng ký gần 12 tỷ USD. Tuy nhiên, giá trị thực tế của dòng vốn Mỹ vượt xa con số thống kê, bao gồm các khoản đầu tư qua nước thứ3, vốn gián tiếp, hợp tác công nghệ, và chuỗi cung ứng bên ngoài giấy phép đầu tư FDI.

Chiến lược "friendshoring" của Mỹ - chuyển chuỗi cung ứng về các quốc gia thân thiện và ổn định đang khiến Việt Nam trở thành điểm đến ưu tiên. Dòng vốn đầu tư Mỹ không chỉ mang theo công nghệ, mà còn là chuẩn mực quản trị, ESG, và kết nối với thị trường toàn cầu.

Công nghệ và bán dẫn: Việt Nam là mắt xích không thể thiếu

Lĩnh vực công nghệ là nơi doanh nghiệp Mỹ để lại dấu ấn đậm nét nhất tại Việt Nam, đặc biệt trong chuỗi cung ứng bán dẫn và thiết bị điện tử. Intel là biểu tượng của làn sóng này với nhà máy lắp ráp và kiểm định chip trị giá 1,5 tỷ USD tại Khu Công nghệ cao TP.HCM. Đây là nhà máy lớn nhất của Intel toàn cầu, hoạt động từ năm 2010 và đã sản xuất hơn 3 tỷ sản phẩm.

Amkor Technology không kém cạnh khi xây dựng một nhà máy trị giá 1,6 tỷ USD tại Bắc Ninh, dự kiến hoàn thành toàn phần vào năm 2025. Amkor chọn Việt Nam làm cứ điểm chiến lược tại châu Á để đóng gói và thử nghiệm chip cho các khách hàng lớn như Qualcomm, Nvidia, Tesla và Apple.

Synopsys và Marvell, hai công ty bán dẫn Mỹ hàng đầu, đã mở trung tâm thiết kế vi mạch tại TP.HCM và Đà Nẵng. Nvidia – nhà sản xuất GPU nổi tiếng cũng công bố kế hoạch hợp tác với Việt Nam để phát triển trung tâm AI, đồng thời xúc tiến đào tạo kỹ sư cùng FPT và Viettel. Cisco, HP và Dell đã có các trung tâm phần mềm, nghiên cứu kỹ thuật và chuỗi cung ứng ở TP.HCM và Hà Nội, cung cấp sản phẩm cho toàn khu vực ASEAN.

Năng lượng: Khai thác tiềm năng xanh và LNG

Trong bối cảnh Việt Nam cam kết phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050, các tập đoàn năng lượng Mỹ đã nhanh chóng chiếm lĩnh vị thế chiến lược.

ExxonMobil là doanh nghiệp dẫn đầu với dự án mỏ khí Cá Voi Xanh ngoài khơi Quảng Nam, có tổng mức đầu tư dự kiến khoảng 10 tỷ USD. Dự án dự kiến khai thác khí và cung cấp nguyên liệu cho các nhà máy điện khí tại miền Trung.

General Electric (GE Vernova) đã cung cấp hơn 300 tua-bin điện gió cho các dự án từ Quảng Trị đến Sóc Trăng, đồng thời vận hành trung tâm dịch vụ kỹ thuật điện tái tạo tại Hải Phòng. AES, một tập đoàn năng lượng hàng đầu khác, đã đầu tư hơn 2,8 tỷ USD vào dự án điện khí Sơn Mỹ 2 tại Bình Thuận – bao gồm cả cảng LNG và nhà máy điện hỗn hợp.

Excelerate Energy, Energy Capital Vietnam (ECV) và Blackstone đều đang xúc tiến các dự án LNG, kho chứa nổi và chuỗi nhà máy điện ở miền Nam. Các dự án này không chỉ giúp Việt Nam giảm phụ thuộc vào than mà còn mở đường cho công nghệ khí hydro trong tương lai.

Đầu tư tài chính: Từ ngân hàng tới fintech và bất động sản

Các tập đoàn tài chính Mỹ đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp vốn cho thị trường Việt Nam, đặc biệt qua các thương vụ đầu tư tư nhân. Warburg Pincus hiện là một trong những nhà đầu tư lớn nhất, đã rót hơn 1,5 tỷ USD vào Techcombank, Vincom Retail, Lodgis Hospitality và ví điện tử MoMo. GIC – một đối tác đầu tư của Warburg – cũng cùng tham gia rót vốn vào các startup công nghệ Việt Nam.

Citibank và JPMorgan Chase duy trì hiện diện tại Hà Nội và TP.HCM, chủ yếu phục vụ các khách hàng doanh nghiệp, đầu tư quốc tế và giao dịch ngoại hối. BlackRock – quỹ đầu tư lớn nhất thế giới – đã đầu tư gián tiếp vào các cổ phiếu Việt Nam qua các sản phẩm ETF và mới đây đang khảo sát thị trường để mở rộng danh mục vào lĩnh vực hạ tầng và ESG.

Bên cạnh đó, các startup fintech Việt Nam như Timo, Cake, Finhay, MFast đang dần thu hút nguồn vốn từ các quỹ Mỹ như Accel Partners, Insight Partners, Goodwater Capital… Những thương vụ này không chỉ mang lại nguồn lực tài chính mà còn kéo theo công nghệ quản trị và mạng lưới quốc tế.

Hàng không: Hợp tác kỹ thuật và chuyển giao công nghệ

Trong lĩnh vực hàng không, Boeing đang tăng cường sự hiện diện thông qua cung cấp máy bay thương mại cho Vietnam Airlines và Vietjet Air. Tập đoàn này đã thiết lập văn phòng tại Hà Nội và đang thúc đẩy đầu tư sản xuất linh kiện tại phía Bắc. Các đối tác Việt Nam như Aerospace Engineering Services và Hanwha Aero Engines đã bắt đầu tham gia vào chuỗi cung ứng linh kiện của Boeing.

Bell Textron – công ty trực thăng nổi tiếng của Mỹ – đang hợp tác chuyển giao một số dòng trực thăng đa dụng cho lực lượng chức năng Việt Nam. Ngoài ra, các tập đoàn đầu tư Mỹ như Raytheon và Lockheed Martin cũng đã thảo luận về khả năng hợp tác kỹ thuật trong lĩnh vực giám sát hàng hải và thiết bị radar.

Tiêu dùng, thực phẩm và dược phẩm: Hiện diện những thương hiệu lớn

Trong lĩnh vực hàng tiêu dùng, Nike là nhà sử dụng lao động lớn nhất tại Việt Nam thông qua mạng lưới hơn 100 nhà máy đối tác. Tính đến 2025, hơn 50% giày Nike trên toàn cầu được sản xuất tại Việt Nam, mang lại việc làm cho hàng trăm nghìn lao động. Adidas và Skechers, dù là công ty Đức và Mỹ – châu Á, cũng đặt nhiều cơ sở sản xuất thông qua các nhà thầu Mỹ tại Việt Nam.

Coca-Cola và PepsiCo hiện có tổng cộng 6 nhà máy tại Việt Nam, với tổng vốn đầu tư mỗi bên hơn 1 tỷ USD. Hai “ông lớn” này đang cạnh tranh quyết liệt tại thị trường nước giải khát, đồng thời đầu tư mạnh vào các dây chuyền tái chế và chương trình trung hòa carbon.

Trong ngành dược phẩm, Pfizer đã hiện diện từ lâu và đang xúc tiến các hoạt động R&D và chuyển giao công nghệ sản xuất thuốc điều trị ung thư, kháng sinh và vaccine. Johnson & Johnson, Abbott và MSD cũng đã đầu tư vào các nhà máy và trung tâm phân phối dược tại Việt Nam, đáp ứng nhu cầu chăm sóc sức khỏe ngày càng tăng.

Logistics – thương mại điện tử: Hậu cần cho thương mại toàn cầu

Amazon Global Selling hiện đã hỗ trợ hơn 17.000 doanh nghiệp Việt xuất khẩu hàng hóa qua nền tảng của mình. Các mặt hàng phổ biến bao gồm đồ gia dụng, thủ công mỹ nghệ, thời trang, phụ kiện điện tử… Amazon đang xem xét mở trung tâm logistics tại miền Bắc nhằm rút ngắn thời gian giao hàng quốc tế.

UPS và FedEx đều có mặt tại Việt Nam từ những năm 2000, vận hành mạng lưới vận chuyển hàng hóa quốc tế đi Mỹ, châu Âu và châu Á. Gần đây, UPS hợp tác với các khu công nghiệp phía Bắc để phát triển trung tâm logistics công nghệ cao, phục vụ nhu cầu gia tăng của các doanh nghiệp FDI.

Công ty công nghệ vận tải Flexport – được SoftBank và Andreessen Horowitz hậu thuẫn – đã khai trương chi nhánh tại Việt Nam nhằm kết nối các nhà máy tại Hải Phòng, Bắc Ninh và Bình Dương với thị trường Mỹ bằng mô hình logistics thông minh.

Để duy trì lợi thế cạnh tranh và thu hút đầu tư Mỹ, Phòng Thương mại Mỹ tại Việt Nam (AmCham) đề xuất Việt Nam tập trung vào các ưu tiên như tháo gỡ nút thắt trong huy động nguồn lực và sản xuất kinh doanh; phát triển năng lượng sạch và tái tạo; khai thác tiềm năng kinh tế số; đảm bảo tiếp cận, chi phí hợp lý và đổi mới trong ngành y tế; thúc đẩy đầu tư bền vững và hội nhập chuỗi cung ứng; phát triển thị trường tài chính và tạo môi trường kinh doanh sạch.

AmCham cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của một môi trường pháp lý công bằng, minh bạch, dễ dự đoán và đơn giản hóa, để không chỉ thu hút đầu tư mới mà còn duy trì và phát triển các khoản đầu tư hiện có. Amcham sẵn sàng hợp tác với các cơ quan chức năng để xây dựng khung pháp lý hiệu quả, hỗ trợ đổi mới sáng tạo và phát triển kinh tế bền vững.