Thông tin này được ông Nguyễn Tài Anh, Phó Tổng giám đốc Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) cho biết tại hội thảo "Chuyển đổi năng lượng xanh nhìn từ Nghị quyết 70 của Bộ Chính trị", do Tạp chí Nhà đầu tư tổ chức ngày 30/10.

EVN muốn được tiếp cận vốn vay ưu đãi quốc tế

Theo ông Nguyễn Tài Anh, EVN là doanh nghiệp nhà nước chịu trách nhiệm chính trong việc đảm bảo cung ứng điện phục vụ phát triển kinh tế – xã hội, hoạt động trong các lĩnh vực chính gồm sản xuất, truyền tải, phân phối và kinh doanh điện.

Việc triển khai thực hiện Nghị quyết 70 theo ông Nguyễn Tài Anh không chỉ là nhiệm vụ chính trị mà còn là cơ hội để EVN nâng cao năng lực cạnh tranh, hội nhập sâu rộng và phát triển bền vững.

Để triển khai hiệu quả Nghị quyết 70 và đóng góp vào mục tiêu giảm phát thải 15–35% đến năm 2030, EVN ưu tiên phát triển các nguồn điện sạch, như nhà máy điện hạt nhân, ít phát thải nhằm giảm phụ thuộc vào than và đáp ứng mục tiêu tăng tỷ trọng năng lượng tái tạo.

Bên cạnh đó, doanh nghiệp cũng nghiên cứu áp dụng các giải pháp trong việc thay thế nguồn nhiên liệu hóa thạch bằng các loại nhiên liệu ít phát thải hơn như hydrogen xanh, ammonia xanh, biomass... EVN đã tham gia một số dự án thí điểm để làm khung cho việc phát triển các nguồn điện mới.

EVN nghiên cứu các giải pháp nâng cao năng lực truyền tải, nhằm tối ưu việc huy động các nguồn điện sạch cho hệ thống. Đồng thời, xây dựng hệ thống truyền tải thông minh để giảm tổn hao, hạn chế sự cố và giảm phát thải khí nhà kính; tích hợp hệ thống tích trữ năng lượng; phát triển hệ thống truyền tải liên kết với các nước trong khu vực.

“Khối lượng tiêu thụ điện trong giai đoạn 2021–2030 đã tăng gấp 3 lần so với năm 2011–2020. Với khối lượng lớn, cần đầu tư mỗi năm 3–4 tỷ USD, EVN một mình không thể nào gánh vác được. Nghị quyết 70 mở ra hướng để các đơn vị khác cùng tham gia xây dựng hệ thống lưới điện – một giải pháp quan trọng nhằm đảm bảo khả năng truyền tải điện cho Việt Nam trong thời gian tới”, ông Nguyễn Tài Anh nói.

Để có thể triển khai hiệu quả Nghị quyết 70, lãnh đạo EVN kiến nghị Chính phủ và các bộ ngành sớm hoàn thiện các quy định, hướng dẫn, khung pháp lý và bộ tiêu chuẩn kỹ thuật cho các công nghệ năng lượng mới, như điện gió ngoài khơi, lưu trữ năng lượng, công nghệ hydrogen, amoniac, biomass, thu hồi và lưu trữ carbon.

Bên cạnh đó, hoàn thiện hành lang pháp lý cho thị trường carbon, đảm bảo đồng bộ với các quy định quốc tế. Ngoài ra, EVN cũng kiến nghị được giao chủ trì một số dự án trọng điểm như điện gió ngoài khơi, thủy điện mở rộng, lưới truyền tải siêu cao áp (HVDC). Đồng thời, cho phép EVN tiếp cận trực tiếp các nguồn vốn vay ưu đãi quốc tế, đồng thời có cơ chế bảo lãnh để giảm áp lực đầu tư.

Đối với các địa phương, EVN đề xuất các địa phương hỗ trợ quy hoạch không gian, bố trí quỹ đất cho phát triển nguồn và lưới điện, không phụ thuộc vào chủ đầu tư như EVN; phối hợp trong công tác đền bù, giải phóng mặt bằng.

Ngành điện cần nguồn lực tư nhân

Để thu hút tối đa nguồn lực đầu tư tư nhân để phát triển năng lượng tại Việt Nam, ông Nguyễn Thái Sơn, Phó Chủ tịch Thường trực Hiệp hội Năng lượng Việt Nam cho biết trong tổng sơ đồ Điện VIII cần 118 tỷ USD cho phát triển nguồn điện.

Đối với đầu tư lưới điện truyền tải theo kế hoạch 5 năm hiện nay, ông Sơn cho biết vốn nhà nước mới đạt 60% tổng nhu cầu vốn, còn 40% lưới điện chưa biết lấy từ đâu. Do đó, cần có nguồn lực đầu tư tư nhân.

Để huy động vốn từ nhân, ông Sơn cho rằng cần hoàn thiện cơ chế khung pháp lý để khuyến khích các nhà đầu tư đảm bảo yên tâm tham gia huy động nguồn lực. Trong đó, vấn đề thủ tục rườm rà cần được lưu ý.

"Thực tế, thủ tục ngành điện quá phức tạp, nhà đầu tư nước ngoài vào thấy như 'mê hồn trận' nên cần rút ngắn các thủ tục để triển khai", ông Nguyễn Thái Sơn nói.

Bên cạnh đó, ông Sơn cho rằng cần có cơ chế khuyến khích liền mạch. Hiện nay. nhiều dự án năng lượng tái tạo đang vướng mắc khi một thời gian dừng giá FIT. Vì vậy, chính sách mới phải đảm bảo áp dụng vào thời điểm nào, tránh đứt quãng.

Ngoài ra, đại diện Hiệp hội Năng lượng Việt Nam cũng cho rằng cần tính toán tới vướng mắc về quy hoạch, việc sử dụng đất tránh mâu thuẫn mà cần có tính đồng bộ cần tháo gỡ.

"Có thể thấy Nghị quyết 70, sau đó sẽ là Nghị quyết của Quốc hội với các cơ chế đột phá với năng lượng xanh là rất cần thiết hứa hẹn sẽ thúc đẩy đầu tư cả nhà nước và tư nhân với cơ hội rất lớn", ông Sơn nhấn mạnh.

Đồng quan điểm này, PGS. TS Đặng Trần Thọ, Viện trưởng Viện Công nghệ năng lượng (Đại học Bách khoa Hà Nội) cũng cho rằng cần khuyến khích đầu tư hỗn hợp (blended finance), trong đó các tập đoàn tư nhân đóng vai trò đồng đầu tư cùng nhà nước trong các dự án hạ tầng năng lượng.

Đồng thời, PGS. TS Đặng Trần Thọ cũng cho rằng cần thiết lập cơ quan điều phối chuyển đổi năng lượng quốc gia để giám sát thống nhất giữa quy hoạch, đầu tư và chính sách ưu đãi.

Một giải pháp nữa theo PGS. TS Đặng Trần Thọ là thành lập Quỹ đầu tư năng lượng xanh quốc gia. Quỹ này sẽ vận hành theo cơ chế đồng tài trợ (co-funding) giữa ngân sách nhà nước, tổ chức tài chính quốc tế (ADB, JICA, WB, EIB) và khu vực tư nhân.