Hàng triệu hộ kinh doanh lo không có hoá đơn đầu vào

Mới đây, trên các Diễn đàn, cộng đồng về Thuế trên mạng xã hội, rất nhiều status đang chia sẻ thắc mắc về việc sau 1/6/2026 khi nhà nước chính thức xoá bỏ thuế khoán, các hộ kinh doanh sẽ phải áp dụng chế độ kế toán, hoá đơn, chứng từ nhưng chưa biết lấy đầu vào ở đâu.

Một độc giả chia sẻ rằng, kinh doanh mà không có hoá đơn đầu vào thì hậu quả sẽ ra sao khi cơ quan thuế kiểm tra. Một độc giả khác lo lắng, bán hàng bây giờ cần hoá đơn đầu vào, nhưng kiếm ở đâu ra được bây giờ.

Nhiều bình luận quan ngại rằng, kinh doanh mà không có hoá đơn đầu vào sẽ bị nghi vấn bán hoá đơn, hoặc mua mà không yêu cầu bên bán xuất là tiếp tay cho việc trốn kê khai doanh thu tính thuế.

“Nếu không có hoá đơn đầu vào, coi như hàng hoá không rõ nguồn gốc có thể bị tội buôn lậu, phạt rất nặng”, một vị độc giả cảnh báo.

Song song với đó, cũng có độc giả lạc quan nói, các hộ kinh doanh sẽ có tờ kê khai nguồn gốc sản phẩm mua vào, ví dụ mua ở chợ, siêu thị…sau khi kê khai đầy đủ gửi lên Cơ quan thuế kiểm tra và xác thực.

Chia sẻ với Tạp chí Đầu tư Tài chính, anh Hoàng Hải Nam (36 tuổi), chủ một cửa hàng phở bò tại đường Nguyễn Trãi, Thanh Xuân, Hà Nội cho biết, qua phương tiện truyền thông anh có nắm được thông tin việc từ 1/6, hộ kinh doanh có doanh thu trên 1 tỷ đồng/năm bắt buộc phải xuất hoá đơn từ máy tính tiền. Cũng như chính thức xoá bỏ thuế khoán từ 1/1/2026.

Anh Nam cho rằng, đây là quy định của pháp luật, anh cũng sẵn sàng tuân thủ nhưng thủ tục triển khai ra sao thì anh chưa nắm được và cũng chưa được phổ biến, hướng dẫn.

“Tôi xuất hoá đơn đầu ra cho người tới ăn phở, nhưng hoá đơn đầu vào thì rất khó bởi cửa hàng tôi có nhiều mặt hàng đi mua ở chợ đầu mối”, anh Nam lo lắng nói.

Về lo lắng của hàng triệu hộ kinh doanh khi bỏ thuế khoán phải chuyển sang chế độ kế toán chứng từ, ông Nguyễn Văn Được, Tổng giám đốc Công ty TNHH dịch vụ tư vấn thuế Trọng Tín nêu, theo quy định tại thông tư số 40/2021, hiện có 3 phương pháp kê khai cho hộ, cá nhân kinh doanh: kê khai thuế (sổ kế toán, hoá đơn, chứng từ), nộp thuế theo từng lần phát sinh (từng lần thu nhập) và thuế khoán.

Ông Được khẳng định, theo đúng chủ trương của Nghị quyết số 68, sẽ xoá bỏ thuế khoán nhưng ​hộ kinh doanh không ​quá lo lắng và cần phải hiểu kê khai ở đây không phải là kê khai theo Luật thuế Giá trị gia tăng (GTGT) giống với tổ chức, doanh nghiệp mà chỉ là thực hiện đầy đủ hoá đơn, chứng từ và chế độ kế toán đơn giản.

Vị chuyên gia cũng phân tích, mục đích của cơ quan thuế chỉ quan tâm đến đầu ra, hộ kinh doanh bán hàng sẽ phải xuất hoá đơn cho người mua, sau đó dùng doanh thu thực tế theo hoá đơn nhân với tỷ lệ quy định, mặt khác việc nâng cao quản trị tài chính của người nộp thuế tuy cần thiết nhưng chưa phù hợp và hiệu quả với đa số hộ, cá nhân kinh doanh có quy mô nhỏ và siêu nhỏ.

Cơ quan thuế quan tâm doanh thu

Cũng theo ông Nguyễn Văn Được, xét trên bức tranh tổng thể về mặt quản lý kinh tế, việc các cá nhân, hộ kinh doanh khi mua hàng hoá phải có hoá đơn chứng từ để chứng minh nguốc gốc xuất xứ, đảm bảo thủ tục giấy tờ trong quá trình vận chuyển, lưu kho.

Còn theo chính sách thuế và quản lý thuế hiện nay, chưa bắt buộc yêu cầu người nộp thuế là hộ, cá nhân kinh doanh phải có đầy đủ hoá đơn đầu vào mới được xuất hoá đơn đầu ra. Ông Được thông tin, hiện phương pháp kê khai thuế là quản lý doanh thu đầu ra, bán hàng ra phải xuất hoá đơn cho người mua.

“Tức, người bán hàng có doanh thu là phải đóng thuế cho nhà nước đầy đủ, còn việc hàng hoá xuất xứ như thế nào sẽ là quá trình quản lý tiếp theo và có cơ quan liên ngành”, ông Được nói thêm.

Do đó, để giúp cho việc xoá bỏ thuế khoán và triển khai hỗ trợ chuyển hộ kinh doanh lên doanh nghiệp đúng theo tinh thần của Đảng, ông Nguyễn Văn Được đề xuất, cơ quan thuế cần có những hỗ trợ với người nộp thuế như có thể triển khai phần mềm xuất hóa đơn tự động, trang bị phần mềm máy tính tiền tích hợp trên điện thoại của người nộp thuế, có mã QR quét tờ khai tự động…

Cùng với đó, pháp luật thuế cần phải sửa đổi, bổ sung phương pháp nộp thuế đơn giản, không nhất thiết phải thực hiện sổ sách kế toán để giảm áp lực chi phí xã hội, trong khi vẫn đảm bảo mục tiêu thu thuế minh bạch, thu đúng, thu đủ.

Ngoài ra, cơ quan thuế cần tăng cường thanh tra, kiểm tra xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm, đảm bảo tính răn đe.

"Bản thân người nộp thuế cần phải có ý thức tuân thủ pháp luật, trách nhiệm cập nhật thông tin của cơ quan thuế hoặc chủ động sử dụng các đơn vị tư vấn thuế để làm đúng ngay từ đầu. Người nộp thuế cũng có thể dùng quyền của mình yêu cầu cơ quan thuế hướng dẫn, tư vấn để thực hiện đúng quy định pháp luật", ông Được đưa ra lời khuyên.

Theo báo cáo của Cục Thuế (Bộ Tài chính), tính đến hết tháng 4/2025 tổng số cá nhân, hộ kinh doanh đã nộp tờ khai thuế là 2,55 triệu hộ. Trong đó, hộ kinh doanh ổn định (hộ khoán và hộ kê khai) là 2 triệu hộ. Hộ khoán thuộc diện phải nộp thuế (có mức doanh thu trên 100 triệu/năm) là khoảng 1,2 triệu hộ.

Bên cạnh đó, cơ quan thuế cũng đã xử lý gần 130.000 hộ kinh doanh với tổng số thuế truy thu và phạt gần 530 tỷ đồng. Số thuế lập bộ mới, tăng thu trong năm 2025 là gần 1.600 tỷ đồng.

Toàn ngành thuế cũng đã rà soát và đưa thêm vào quản lý hơn 100.000 hộ kinh doanh. Trong đó có 3.335 hộ kinh doanh bị xử lý về vi phạm hành chính về đăng ký kinh doanh/đăng ký thuế, tổng số thuế truy thu, phạt trên 26 tỷ đồng.