Dù Trung Quốc và Mỹ đã tái khởi động đàm phán thương mại từ tháng 4/2025, song bối cảnh hiện tại của Trung quốc khác với giai đoạn đầu nhiệm kỳ đầu tiên của ông Trump. Nền kinh tế tăng trưởng chậm, cùng thị trường lao động bất ổn khiến Bắc Kinh rơi vào thế phòng thủ rõ rệt.

Kinh tế Trung Quốc tăng trưởng chậm hơn đáng kể so với mức trên 6% từng ghi nhận trước đó. Dù đặt mục tiêu tăng trưởng 5% trong năm nay, nhiều chuyên gia kinh tế tỏ ra hoài nghi về khả năng đạt được con số này.

Sau đại dịch COVID-19, khủng hoảng bất động sản khiến hàng loạt doanh nghiệp lao đao, kéo theo làn sóng sa thải diện rộng. Tình hình càng thêm trầm trọng khi hàng triệu sinh viên tốt nghiệp đại học phải cạnh tranh trong thị trường lao động đang thiếu hụt cơ hội.

Tháng 4/2025, tỷ lệ thất nghiệp trong nhóm thanh niên từ 16–24 tuổi ở Trung Quốc đạt 15,8%, con số được cho là đã được “điều chỉnh” theo cách tính mới nhằm hạ thấp mức độ nghiêm trọng.

Trước đó, năm 2023, tỷ lệ thất nghiệp trong nhóm này từng chạm mốc kỷ lục 21,3%, buộc chính phủ phải tạm ngừng công bố dữ liệu. Một số chuyên gia cho rằng tỷ lệ thực tế có thể lên tới gần 50%.

“Hiện tại rõ ràng là tồi tệ hơn nhiều,” bà Alicia Garcia-Herrero, kinh tế trưởng khu vực châu Á – Thái Bình Dương của Natixis nhận định. Bà Alicia nhấn mạnh việc bảo vệ hơn 100 triệu việc làm trong lĩnh vực sản xuất đang trở thành ưu tiên sống còn với Bắc Kinh trong thời điểm hiện tại.

Một nghiên cứu của Natixis cho biết nếu Mỹ tiếp tục duy trì mức thuế trên 30% đối với hàng hóa Trung Quốc, xuất khẩu sang Mỹ có thể giảm một nửa, khiến khoảng 6 triệu lao động trong lĩnh vực sản xuất mất việc. Nghiên cứu cũng cảnh báo nếu căng thẳng thương mại leo thang, con số đó có thể tăng lên tới 9 triệu.

Không chỉ chịu tác động từ bên ngoài, các chính sách của Bắc Kinh cũng góp phần làm xấu thêm tình hình. Các chiến dịch mạnh tay của Bắc Kinh với lĩnh vực công nghệ, giáo dục trực tuyến và các ngành nghề từng tăng trưởng mạnh đã khiến hàng triệu lao động rơi vào cảnh thất nghiệp.

Mô hình sử dụng lao động đang thay đổi nhanh chóng. Nhiều doanh nghiệp không còn ưu tiên tuyển dụng toàn thời gian mà chuyển sang thuê lao động tự do hoặc thời vụ, những công việc có thu nhập thấp và hầu như không có bảo hiểm xã hội .

Chị Jane Hu, 33 tuổi, chia sẻ đã gửi hồ sơ xin việc đến nhiều nơi nhưng chỉ được mời phỏng vấn hai lần.

“Phụ nữ tuổi tôi hay bị xem là vừa già vừa đắt đỏ, nên ít được lựa chọn. Do đó, tôi phải chuyển sang làm tài xế công nghệ bán thời gian để trang trải chi phí sinh hoạt”, chị Hu chia sẻ.

Tại Quảng Châu, trung tâm may mặc của Trung Quốc, nhiều xưởng sản xuất cũng phải đóng cửa do đơn hàng sụt giảm mạnh trước khi Mỹ và Trung Quốc đạt thỏa thuận đình chiến về thuế. Một số chủ doanh nghiệp tiết lộ đã tạm hoãn kế hoạch sa thải sau khi các đơn hàng từ nước ngoài đột ngột tăng trở lại, nhưng không loại trừ khả năng cắt giảm nhân sự trong tương lai nếu thị trường tiếp tục bất ổn.

Trước tình trạng này, Chính phủ Trung Quốc tuyên bố đang triển khai các biện pháp ổn định thị trường lao động, đặc biệt là hỗ trợ doanh nghiệp xuất khẩu và khuyến khích khởi nghiệp.

Tuy nhiên, quy định buộc doanh nghiệp phải trả một tháng lương cho mỗi năm làm việc khi sa thải đang khiến nhiều nhà máy rơi vào thế khó. Một số chủ xưởng chọn cách đóng cửa đột ngột để tránh chi phí bồi thường, gây thêm bất ổn cho thị trường lao động.

Ngoài ngành sản xuất, hoạt động tuyển dụng cũng ghi nhận suy giảm trong hơn hai năm qua. Tác động từ thương chiến càng khiến doanh nghiệp e dè trong việc tuyển dụng sinh viên mới ra trường.

“Thị trường việc làm tệ hơn rất nhiều so với trước đây”, Laura Wang, 23 tuổi, học viên cao học ngành kế toán tại Trùng Khánh cho biết. Chia sẻ thêm, Wang cho biết hơn 80% bạn cùng lớp đại học của cô vẫn chưa tìm được việc, đặc biệt trong các ngành như tài chính và kế toán, vốn bị ảnh hưởng mạnh bởi các bất ổn kinh tế và chính sách thuế.

“Có quá nhiều bất định. Với sinh viên chưa có kinh nghiệm như tôi, tác động lại càng lớn hơn”, chị Wang chia sẻ.