Báo chí là một phần của tổng thể môi trường kinh doanh

Ông nhìn nhận như thế nào về mối quan hệ giữa báo chí và doanh nghiệp?

Thực tiễn đã chứng minh quan hệ giữa báo chí và doanh nghiệp là mối quan hệ "cộng sinh", cùng phát triển. Nhu cầu tăng cường quan hệ thân thiện, lành mạnh giữa doanh nghiệp và cơ quan báo chí là hết sức cần thiết. Vai trò của báo chí, truyền thông đối với sự phát triển của doanh nghiệp được xác định là bệ đỡ đưa thương hiệu doanh nghiệp đến với người tiêu dùng; là nhân tố quan trọng góp phần xây dựng môi trường cạnh tranh lành mạnh, bảo vệ công lý, hỗ trợ doanh nghiệp làm ăn chân chính tồn tại và phát triển.

Thông qua phản ánh của báo chí, các doanh nghiệp tiêu biểu, doanh nhân xuất sắc được tôn vinh, góp phần cổ vũ tinh thần kinh doanh, khởi nghiệp trong xã hội, đồng thời, các sự việc tiêu cực được đưa ra ánh sáng, tạo môi trường kinh doanh lành mạnh để doanh nghiệp cũng như cả nền kinh tế phát triển bền vững.

Vai trò của báo chí, truyền thông trong việc truyền cảm hứng, thúc đẩy khí thế kinh doanh là vô cùng quan trọng. Yếu tố tinh thần luôn là sức mạnh đặc biệt của cách mạng Việt Nam và con người Việt Nam, đã giúp nước ta thu được những thành tựu to lớn trong lịch sử đấu tranh cách mạng cũng như xây dựng, bảo vệ Tổ quốc. Đặc biệt, khí thế, tinh thần kinh doanh sôi động trong thời kỳ đổi mới đã góp phần quan trọng tạo ra sự chuyển đổi, phát triển kinh tế vượt bậc của Việt Nam. 

Để thực hiện thắng lợi các mục tiêu phát triển đất nước đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045, cần khơi dậy mạnh mẽ khí thế, tinh thần kinh doanh trong xã hội và trong cộng đồng doanh nhân, doanh nghiệp, thổi bùng lên khát vọng góp phần đưa nước ta bước sang "kỷ nguyên mới - kỷ nguyên vươn mình của dân tộc Việt Nam", nắm bắt các cơ hội lịch sử đang mở ra để phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc.

Ông đánh giá như thế nào về chất lượng, hiệu quả truyền thông về kinh tế, doanh nghiệp, doanh nhân hiện nay?

Việc thông tin, tuyên truyền về kinh tế, về doanh nghiệp, doanh nhân, đảm bảo tính khách quan, trung thực, khích lệ tinh thần kinh doanh trong xã hội, hạn chế các hiện tượng tiêu cực và thông tin sai lệch, không chính xác ảnh hưởng đến doanh nghiệp có ý nghĩa quan trọng với cả hai phía doanh nghiệp và báo chí. Qua đó, góp phần quan trọng vào việc kiến tạo môi trường kinh doanh thông thoáng, minh bạch, ổn định, an toàn, dễ thực thi, chi phí thấp, đạt chuẩn quốc tế, bảo đảm khả năng cạnh tranh khu vực, toàn cầu và xây dựng một nền báo chí hiện đại, chuyên nghiệp và nhân văn.

Môi trường truyền thông, báo chí cũng là một phần của tổng thể môi trường kinh doanh tại Việt Nam. Môi trường này lành mạnh, vừa truyền bá thông tin, kiến thức về kinh tế, về hoạt động doanh nghiệp, vừa khích lệ, động viên tinh thần kinh doanh trong xã hội là nền tảng để thúc đẩy sự phát triển của các doanh nghiệp, truyền cảm hứng kinh doanh trong xã hội, góp phần vào tăng trưởng kinh tế đất nước.

Trên thực tế, vẫn có những thách thức và còn tồn tại một số vi phạm ở một bộ phận cơ quan báo chí, gây bức xúc cho xã hội, trong đó có doanh nghiệp, làm ảnh hưởng uy tín các cơ quan báo chí đang hoạt động nghiêm túc. Việc đưa thông tin thiếu khách quan, không trung thực về một vụ việc có liên quan đến doanh nghiệp không chỉ có tác động trực tiếp đến sự tồn tại và phát triển của bản thân doanh nghiệp mà còn làm tổn hại đến niềm tin của công chúng, xã hội đối với cộng đồng doanh nghiệp nói chung.

Tôi tin tưởng rằng, năm 2025 kỷ niệm 100 năm Ngày báo chí cách mạng Việt Nam, với sự đồng hành trách nhiệm, bản lĩnh và sáng tạo từ cả 2 phía báo chí và cộng đồng doanh nghiệp nói chung, doanh nghiệp tư nhân nói riêng, đất nước ta sẽ bước vào kỷ nguyên mới - kỷ nguyên vươn mình, phát triển giàu mạnh, văn minh, thịnh vượng.

Yếu tố con người vẫn đóng vai trò quyết định

Nghị quyết 68 được xem là bước ngoặt chính sách cho phát triển khu vực kinh tế tư nhân. Theo ông, báo chí cần phát huy vai trò như thế nào để chuyển tải hiệu quả tinh thần của Nghị quyết này và thúc đẩy sự thay đổi từ chính sách đến thực tiễn doanh nghiệp?

Nghị quyết 68-NQ/TW không chỉ đặt ra những định hướng lớn cho phát triển kinh tế tư nhân, mà còn mở ra một cơ hội để các lực lượng khác trong xã hội, trong đó có báo chí, cùng tham gia một cách chủ động, tích cực và sáng tạo. Trên chặng đường này, báo chí cần có những điều chỉnh về tư duy, cách tiếp cận và phương thức thể hiện, nhằm phát huy vai trò đồng hành hiệu quả hơn với cộng đồng doanh nghiệp.

Trong môi trường thông tin hiện nay, cách làm báo thuần túy mô tả, đưa tin sự kiện đang mất dần sức hút. Doanh nghiệp, đặc biệt là khu vực tư nhân, đang vận hành trong một bối cảnh nhiều biến động, đòi hỏi báo chí không chỉ phản ánh hiện tượng mà cần lý giải, phân tích và phản biện có cơ sở. Phản biện ở đây không mang tính đối đầu, mà là cách để soi sáng, bổ sung những góc nhìn còn thiếu, từ đó giúp chính sách sát hơn với thực tiễn. 

Để Nghị quyết 68 thực sự đi vào cuộc sống, nhất là trong đẩy mạnh cải cách, hoàn thiện, nâng cao chất lượng thể chế, chính sách, tạo ra những đột phá như kỳ vọng, báo chí cần phát huy vai trò này như một cầu nối thông tin hai chiều giữa thực tiễn doanh nghiệp và cơ quan hoạch định chính sách.

Báo chí cũng có thể đa dạng hóa nội dung, tiếp cận sâu hơn với cộng đồng doanh nghiệp vừa, nhỏ, siêu nhỏ, các mô hình đổi mới sáng tạo, chuyển đổi xanh và chuyển đổi số trong khu vực tư nhân - những nhóm thường chưa có nhiều cơ hội tiếp cận mô hình quản trị hiện đại, tiên tiến. Việc ghi nhận, lan tỏa những nỗ lực đổi mới, cách làm hiệu quả từ khu vực này sẽ góp phần khơi dậy tinh thần kinh doanh, tạo hiệu ứng tích cực trong xã hội và hỗ trợ các mục tiêu phát triển bền vững mà Nghị quyết đã nêu.

Song song đó, việc ứng dụng công nghệ, dữ liệu và các nền tảng truyền thông mới cũng cần được đẩy mạnh. Khả năng khai thác và xử lý thông tin chuyên sâu, phân tích xu hướng, cá nhân hóa nội dung theo từng nhóm công chúng sẽ giúp báo chí tăng hiệu quả truyền tải và giữ vững vai trò định hướng trong dòng chảy thông tin hiện đại.

Cuối cùng, yếu tố con người vẫn đóng vai trò quyết định. Đội ngũ những người làm báo cần được tăng cường năng lực không chỉ về nghiệp vụ, mà cả kiến thức kinh tế, chính sách và khả năng phân tích chuyên sâu. Điều này sẽ giúp báo chí thực sự trở thành lực lượng kết nối giữa Nhà nước - doanh nghiệp - xã hội, đồng hành cùng tiến trình phát triển kinh tế tư nhân một cách thiết thực và hiệu quả.

Trong quá trình chuyển đổi số và hiện đại hóa truyền thông, ông đánh giá ra sao về những yêu cầu mới đặt ra với báo chí để đáp ứng vai trò là đối tác đồng hành cùng doanh nghiệp tư nhân một cách hiệu quả và có trách nhiệm?

Về phương thức hoạt động, tôi đánh giá cao những nỗ lực của báo chí nước ta trong việc bắt nhịp với làn sóng chuyển đổi số bằng cách ứng dụng mạnh mẽ công nghệ, trí tuệ nhân tạo (AI) và dữ liệu lớn (Big Data) vào quy trình sản xuất nội dung. Những công nghệ này không chỉ giúp nâng cao tốc độ xử lý và độ chính xác của thông tin, mà còn hỗ trợ báo chí phản ánh đa chiều, sâu sắc hơn về các vấn đề kinh tế - xã hội đang đặt ra, đồng thời mở rộng khả năng dự báo các biến động, từ đó trở thành công cụ hữu ích trong việc hỗ trợ doanh nghiệp định hướng chiến lược phát triển.

Bên cạnh nội dung, hình thức truyền tải cũng đang có nhiều chuyển biến tích cực. Sự đa dạng hóa qua các nền tảng mới như video, podcast hay infographic tương tác cho thấy báo chí đang từng bước thoát khỏi khuôn mẫu truyền thống, tiến tới một mô hình truyền thông hiện đại, gần gũi hơn với công chúng. Khi thông tin được truyền tải sinh động, trực quan và dễ tiếp cận, không chỉ độc giả được lợi mà doanh nghiệp cũng có thêm cơ hội lan tỏa thông điệp một cách hiệu quả hơn trong môi trường số.

Song song với xây dựng nền tảng công nghệ, không thể bỏ qua yếu tố cốt lõi là đạo đức và văn hóa làm báo. Việc xây dựng một nền báo chí chuyên nghiệp, nhân văn và hiện đại, đúng như tinh thần mà Đại hội Đảng lần thứ XIII đã định hướng chính là điều kiện tiên quyết để củng cố niềm tin xã hội, tạo lập môi trường truyền thông lành mạnh, qua đó góp phần thúc đẩy cải cách kinh tế - xã hội một cách bền vững.

Người làm báo hôm nay cần không chỉ giỏi nghề, nhanh nhạy, mà còn phải giữ vững nguyên tắc trung thực, tôn trọng sự thật và đặc biệt là có sự thấu cảm với cộng đồng doanh nghiệp, những đối tác đồng hành quan trọng trong sự phát triển của nền kinh tế. Việc báo chí kiểm chứng thông tin nghiêm ngặt, phản ánh đúng những khó khăn của doanh nghiệp, tạo diễn đàn để họ tìm kiếm giải pháp sẽ không chỉ bảo vệ uy tín của chính mình mà còn giúp doanh nghiệp tránh bị tổn hại về hình ảnh hay thiệt hại kinh tế do tin tức sai lệch, từ đó thúc đẩy sự minh bạch trong hoạt động kinh doanh và quản lý xã hội.

Phản biện - năng lực đặc biệt của báo chí

Hiện nay, có những ý kiến trái chiều về việc phản biện báo chí với doanh nghiệp. Theo ông, đâu là nguyên tắc để đảm bảo sự phản biện của báo chí không bị hiểu nhầm là sự công kích hay "vùi dập"?

Trước hết, tôi muốn nhấn mạnh rằng: phản biện để xây, không phải để phá. Vấn đề đặt ra là làm sao để phân định rạch ròi giữa phản biện mang tính xây dựng với phản biện mang tính "vùi dập", cực đoan - điều mong manh nhưng lại rất quan trọng để giữ gìn uy tín và vai trò của báo chí trong xã hội.

Ranh giới giữa phản biện xây dựng và phản biện cực đoan thực chất nằm ở thái độ, mục đích và phương pháp thể hiện. Cần xác định rõ rằng phản biện là để góp phần sửa sai, hoàn thiện, và thúc đẩy sự tiến bộ. Báo chí phản biện không phải để triệt hạ cá nhân hay doanh nghiệp, mà là để chỉ ra cái chưa đúng, cái chưa hiệu quả, từ đó khơi mở hướng điều chỉnh vì lợi ích chung.

Phản biện xây dựng là khi nhà báo giữ được thái độ khách quan, công tâm, đồng thời đặt mục tiêu cải thiện lên hàng đầu. Một tác phẩm báo chí mang tính phản biện đúng nghĩa phải dựa trên thông tin đa chiều, được xác minh đầy đủ, có sự phản hồi từ các bên liên quan, và thể hiện qua một văn phong tiết chế, tôn trọng đối tượng bị phản ánh. Ngược lại, nếu bài viết mang nặng cảm xúc cá nhân, một chiều, thiếu đối thoại hoặc ngôn ngữ quy chụp, thì rất dễ rơi vào phản biện cực đoan, không những không giúp giải quyết vấn đề mà còn làm mất niềm tin vào báo chí.

Báo chí cần hội tụ những điều kiện gì để thực hiện tốt vai trò phản biện xây dựng, thưa ông?

Để phát huy tốt vai trò phản biện xây dựng, báo chí cần hội tụ cả điều kiện "cần" và "đủ". Về điều kiện cần, đó là bản lĩnh và năng lực nghề nghiệp của nhà báo - người phản biện. Họ phải thực sự am hiểu lĩnh vực mình viết, có khả năng phân tích vấn đề ở nhiều chiều cạnh, biết cách xác minh và sử dụng nguồn tin đáng tin cậy. Quan trọng không kém là việc đảm bảo quyền phản hồi của đối tượng bị phản ánh bởi đây không chỉ là nguyên tắc nghề nghiệp, mà còn là biểu hiện rõ nét của tính công bằng và minh bạch trong tác nghiệp báo chí.

Về điều kiện đủ, báo chí phản biện cần được bảo vệ bởi một thể chế pháp lý rõ ràng, đảm bảo tự do ngôn luận, tự do báo chí phải đi đôi với trách nhiệm xã hội và trong khuôn khổ pháp luật. Nhà báo chỉ có thể mạnh dạn phản biện các vấn đề gai góc khi được bảo vệ khỏi các hành vi gây sức ép, trả đũa hoặc kiện tụng không chính đáng.

Cuối cùng, cần nhấn mạnh rằng phản biện là một năng lực đặc biệt của báo chí. Nếu không cẩn trọng, báo chí có thể vô tình làm tổn thương uy tín doanh nghiệp một cách không đáng có. Nhưng nếu làm đúng, làm chuẩn, thì phản biện sẽ trở thành động lực để xã hội, doanh nghiệp và cả chính báo chí tự hoàn thiện và phát triển bền vững hơn.

Dưới góc nhìn của đơn vị chuyên trách về truyền thông hỗ trợ doanh nghiệp, ông có thể chia sẻ các sáng kiến hợp tác giữa VCCI và các cơ quan báo chí nhằm thúc đẩy Nghị quyết 68 đi vào đời sống doanh nghiệp?

Từ góc độ của tổ chức quốc gia đại diện cho cộng đồng doanh nghiệp, VCCI luôn xác định rõ báo chí, truyền thông đóng vai trò rất quan trọng trong việc lan tỏa tinh thần cải cách, khơi dậy khát vọng phát triển và thúc đẩy sự phát triển bền vững của khu vực kinh tế tư nhân, đúng như tinh thần Nghị quyết 68 mà Bộ Chính trị đã đề ra. Chúng tôi mong muốn báo chí tiếp tục giữ vững vai trò là kênh truyền tải thông tin khách quan, đồng thời trở thành tiếng nói phản biện mang tính xây dựng và là người đồng hành tin cậy của cộng đồng doanh nghiệp.

Về cơ chế phối hợp, năm 2023, VCCI đã chủ động thiết lập mô hình hợp tác bốn bên giữa VCCI, Hội Nhà báo Việt Nam, Bộ Thông tin và Truyền thông (nay là Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) và Ban Tuyên giáo Trung ương (nay là Ban Tuyên giáo và Dân vận TW). Việc ký kết giữa cơ quan của Đảng có nhiệm vụ chỉ đạo, định hướng, hướng dẫn, kiểm tra, giám sát về chính trị, tư tưởng trong hoạt động của các cơ quan báo chí - xuất bản và cơ quan quản lý Nhà nước về báo chí, thông tin, truyền thông với 2 tổ chức quốc gia đại diện cộng đồng doanh nhân, doanh nghiệp và người làm báo, có thể coi là sự cam kết đồng hành của Đảng, Nhà nước với cộng đồng doanh nghiệp và đội ngũ làm báo vì mục tiêu chung phát triển đất nước.

Đây sẽ tiếp tục là nền tảng quan trọng giúp tăng cường đối thoại, chia sẻ thông tin và định hướng truyền thông gắn với các ưu tiên cải cách môi trường kinh doanh và phát triển doanh nghiệp, trong đó có Nghị quyết 68.

Trân trọng cảm ơn ông!