Những ai hưởng lợi ?

Thỏa thuận này sẽ giúp tập đoàn CK Hutchison của ông Lý bỏ túi hơn 20 tỷ USD, ban đầu được coi là một chiến thắng táo bạo mang lại khoản tiền lớn cho doanh nghiệp vào thời điểm chiến tranh thương mại đang gây tổn hại đến ngành vận tải biển.

Nhưng hiện CK Hutchison đang phải đối mặt với sự chỉ trích dữ dội từ Bắc Kinh về việc bán cảng cho một tập đoàn do BlackRock của Mỹ đứng đầu, làm dấy lên suy đoán về việc liệu Trung Quốc có thể thực hiện các bước để phá hỏng thỏa thuận hay không.

Theo báo chí nhà nước Trung Quốc, thỏa thuận này có thể giúp BlackRock kiểm soát 10,4% sản lượng container toàn cầu, trở thành đơn vị khai thác cảng lớn thứ 3 thế giới, điều này có thể dẫn đến chi phí cảng và hậu cần cao hơn cho các thực thể Trung Quốc và gây rủi ro cho chuỗi cung ứng của Trung Quốc.

CK Hutchison là doanh nghiệp nắm giữ Panama Ports Company - công ty sở hữu hợp đồng vận hành và khai thác hai cảng Balboa và Cristóbal ở hai đầu kênh đào Panama đến hết năm 2047.

Điều này sẽ không có vấn đề gì cho đến khi Tổng thống Mỹ Donald Trump tập trung vào tuyến đường thủy này trong những tháng gần đây.

Trong khi người đứng đầu Nhà Trắng dường như đang bày tỏ sự bất bình của riêng mình về việc Mỹ mất quyền kiểm soát kênh đào, cũng như chi phí vận chuyển cao, thì điều này cũng góp phần vào sự cạnh tranh đang diễn ra giữa Mỹ và Trung Quốc do ảnh hưởng ngày càng tăng của Trung Quốc ở Mỹ Latinh.

Với áp lực ngày càng tăng từ chính quyền Tổng thống Trump, CK Hutchison đã công bố một thỏa thuận mở rộng sẽ bán 43 cảng ở 23 quốc gia và giữ lại các cơ sở ở Trung Quốc đại lục và Hồng Kông. Với giá hơn 20 tỷ USD, số tiền thu được gần bằng giá trị thị trường của CK Hutchison trước khi thỏa thuận được công bố.

Người hưởng lợi lớn nhất, nếu thỏa thuận này được các cơ quan chức năng bật đèn xanh, là ông Lý Gia Thành và gia đình ông.

Là người giàu thứ 2 của Hồng Kông, tài sản của ông Lý đã tăng 1,3 tỷ USD ngay sau khi thỏa thuận được thông báo vào đầu tháng 3. Hiện tại, tài sản của ông là 30,5 tỷ USD, với cổ phần của ông tại CK Hutchison và công ty bất động sản CK Asset Holdings Ltd. chiếm 40%.

Theo các nhà kinh tế, hàng triệu USD tiền phí có thể sẽ chảy vào những tổ chức như Goldman Sachs Group Inc., ngân hàng đầu tư duy nhất hợp tác với CK Hutchison, và rất nhiều công ty cung cấp tư vấn pháp lý cho tập đoàn BlackRock.

Tổng thống Trump, người tuyên bố ý định lấy lại Kênh đào Panama trong bài diễn văn nhậm chức, cũng đạt được chiến thắng chính trị khi ông hiện đang thể hiện sự quan tâm mạnh mẽ đến thương mại quốc tế, các cuộc chiến ở Ukraine và Gaza, NATO và nhiều vấn đề khác.

Phản ứng gay gắt của Trung Quốc

Quyết định tiến hành thỏa thuận bán cảng cho công ty Mỹ mà không xin ý kiến Bắc Kinh trước của CK Hutchison đã khiến Chủ tịch Trung Quốc Tập tức giận, người tin rằng ông Lý đang hành động chống lại lợi ích của Trung Quốc, tờ Wall Street Journal đưa tin, trích dẫn nguồn tin giấu tên.

Cũng theo các nguồn tin, các quan chức Trung Quốc đã có kế hoạch sử dụng vấn đề cảng Panama làm con bài mặc cả trong các cuộc đàm phán với chính quyền Tổng thống Trump.

Văn phòng cấp cao của Trung Quốc tại Hồng Kông cũng đã bày tỏ sự không hài lòng với thỏa thuận này, cảnh báo các công ty phải cẩn thận về việc "nên đứng về phe nào" và kêu gọi các doanh nhân hãy là "những người yêu nước nhiệt thành và tự hào"

Thỏa thuận bán cảng Panama không phải là lần đầu tiên các giao dịch kinh doanh của ông Lý khiến Bắc Kinh tức giận. Vị tỷ phú Hong Kong đã phải đối mặt với sự chỉ trích trên phương tiện truyền thông nhà nước Trung Quốc vào năm 2015 khi ông đăng ký CK Hutchison và CK Asset tại Quần đảo Cayman sau một cuộc tái cấu trúc toàn tập đoàn trùng thời điểm bán một số bất động sản ở đại lục.

Trong khi một số nhà phân tích cho rằng phạm vi quản lý của Trung Quốc bị hạn chế vì không có cảng nào được bán nằm ở Trung Quốc hoặc Hồng Kông, một số chuyên gia pháp lý cho biết Bắc Kinh vẫn có thể tác động tới thương vụ này.

Cơ quan quản lý thị trường hành chính nhà nước có thể có thẩm quyền ngoài lãnh thổ bằng cách áp dụng luật chống độc quyền, nếu một thỏa thuận bên ngoài Trung Quốc đại lục gây ra việc loại bỏ hoặc hạn chế cạnh tranh trên thị trường nội địa Trung Quốc.

Các cơ quan chức năng cũng có thể sử dụng các Biện pháp rà soát an ninh hoặc đầu tư nước ngoài để xem xét các khoản đầu tư trực tiếp nước ngoài trong các lĩnh vực quan trọng liên quan đến an ninh quốc gia, bao gồm cả cơ sở hạ tầng.

Ông Felix Ng, một đối tác tại công ty luật Haldanesm, cho hay mặc dù CK Hutchison được đăng ký ở nước ngoài, nhưng công ty này có các doanh nghiệp và hiện diện tại Trung Quốc và Bắc Kinh có thể sử dụng điều này làm lý do để cân nhắc.

Bước tiến lớn tiếp theo của thỏa thuận này là CK Hutchison sẽ ký một thỏa thuận chính thức với liên doanh do BlackRock đứng đầu, dự kiến ​​vào ngày 2/4 tới đây.

Nhiều chuyên gia co rằng có lẽ chính quyền Trung Quốc khó có thể làm gì để phá hỏng thỏa thuận này, và Bắc Kinh cũng có ít lựa chọn để đáp trả các lĩnh vực khác trong đế chế kinh doanh rộng lớn của ông Lý, bao gồm cả bán lẻ, viễn thông và cơ sở hạ tầng.

Trong nhiều thập kỷ qua, vị tỷ phú này đã giảm sự hiện diện của tập đoàn mình tại Trung Quốc đại lục và chỉ có 12% doanh thu của CK Hutchison đến từ hoạt động tại đại lục và Hồng Kông.

Tuy nhiên, sự giám sát của cơ quan quản lý đã khiến cổ phiếu CK Hutchison lao dốc vì các nhà đầu tư ngày càng lo ngại về phạm vi ảnh hưởng của Bắc Kinh và mối quan hệ Mỹ - Trung ngày càng căng thẳng.