Những năm qua, cộng đồng doanh nghiệp trong nước đã và đang tận dụng tốt những ưu đãi từ các FTA này, kết quả được thể hiện qua các số liệu về xuất nhập khẩu, đầu tư, hợp tác phát triển... Không những vậy, các FTA cũng tạo thuận lợi cho doanh nghiệp Việt Nam tham gia sâu hơn vào chuỗi cung ứng toàn cầu.

Dù vậy, trong quá trình thực thi, các doanh nghiệp Việt Nam, đặc biệt là những doanh nghiệp vừa và nhỏ gặp không ít thách thức.

Ông Ngô Chung Khanh, Phó Vụ trưởng Vụ Chính sách thương mại đa biên, Bộ Công thương cho hay, thời gian qua, cộng đồng doanh nghiệp trong cả nước đã và đang tận dụng tương đối tốt những ưu đãi từ các FTA, đặc biệt là các FTA thế hệ mới. Tuy nhiên, trong quá trình thực thi và khai thác cơ hội từ các FTA, doanh nghiệp trong nước vẫn đang phải đối diện với những thách thức, vấn đề lớn như:

Thứ nhất là thiếu thông tin thị trường, khách hàng. Doanh nghiệp trong nước không có thông tin thị trường, các quy định, tiêu chuẩn của thị trường nhập khẩu; thiếu thông tin khách hàng…

Thứ hai, khó đáp ứng tiêu chuẩn, quy định của thị trường nhập khẩu; trong đó vấn đề đặt ra là tiêu chí xuất xứ, tiêu chuẩn kỹ thuật SPS hay phát triển bền vững…

Thứ ba, khó khăn về vốn và công nghệ. Trong vấn đề này, doanh nghiệp trong nước chủ yếu là doanh nghiệp vừa và nhỏ, khó khăn trong tiếp cận vốn, không đủ khả năng nâng cấp công nghệ.

Thứ tư, doanh nghiệp gặp khó khăn trong xây dựng thương hiệu. Các doanh nghiệp trong nước chủ yễu vẫn gia công, chưa chú trọng hoặc chưa thể xây dựng thương hiệu…

Cuối cùng, các doanh nghiệp trong nước vẫn thiếu sự liên kết với nhau; thiếu sự liên kết giữa doanh nghiệp với cơ quan quản lý, địa phương…

Để giải quyết 5 thách thức này, ông Khanh cho rằng, 5 vấn đề này không chỉ tồn tại ở doanh nghiệp mà nó liên quan đến một chuỗi sản xuất từ điểm đầu đến điểm cuối. Vì vậy, cần sự vào cuộc của các chủ thể tham gia từ doanh nghiệp sản xuất đến doanh nghiệp xuất khẩu, nhà phân phối, địa phương, cơ quan quản lý...

Để giúp doanh nghiệp tận dụng và thực thi tốt hơn các FTA, Bộ Công Thương đã đề xuất Chính phủ xây dựng Hệ sinh thái hỗ trợ doanh nghiệp, ngành hàng tận dụng FTA.

Hệ sinh thái sẽ là một mạng lưới kết nối toàn diện giữa các chủ thể trong chuỗi giá trị - từ sản xuất, chế biến, logistics, tài chính, hiệp hội đến cơ quan quản lý nhằm hỗ trợ doanh nghiệp tối ưu hóa lợi ích từ các FTA, nâng cao năng lực cạnh tranh và thúc đẩy hợp tác giữa khu vực công và tư.

Mô hình này hướng đến mục tiêu hình thành văn hóa kết nối, chia sẻ thông tin, hỗ trợ lẫn nhau để tạo nền tảng giúp doanh nghiệp tận dụng hiệu quả hơn các cơ hội từ các FTA mà Việt Nam đã tham gia.