Kiểm soát chặt dòng tiền đối với hộ kinh doanh

Trao đổi với VietnamFinance về vấn đề minh bạch dòng tiền cá nhân và kinh doanh đối với hộ, cá nhân kinh doanh, ông Lê Văn Tuấn - Giám đốc Công ty TNHH Kế toán Thuế Keytas dẫn chứng về thực trạng kiểm tra thuế đang diễn ra tại doanh nghiệp.

Theo đó, cơ quan thuế có quyền yêu cầu doanh nghiệp sao kê tài khoản ngân hàng của chủ doanh nghiệp để phục vụ cho công tác thanh, kiểm tra thuế. Điều này xảy ra khi cơ quan thuế nghi ngờ có dấu hiệu trốn thuế tại doanh nghiệp thông qua hoạt động chuyển tiền vào tài khoản cá nhân chủ doanh nghiệp, thay vì chuyển tiền vào tài khoản của công ty.

Trên thực tế, trong tài khoản cá nhân của chủ doanh nghiệp còn có dòng tiền chuyển khoản của hoạt động cá nhân, không liên quan hoạt động kinh doanh hay thu nhập của cá nhân, hiển nhiên dòng tiền này không phát sinh nghĩa vụ thuế.

“Nhưng 3 năm, 5 năm sau, chúng ta có còn nhớ đó là dòng tiền gì để giải trình với cơ quan thuế hay không”, ông Tuấn đặt vấn đề.

Song song, theo ông Tuấn, tại Dự thảo lần 2 Nghị định quy định việc kê khai, tính thuế và khấu trừ thuế, sử dụng hóa đơn điện tử có quy định: Hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh có trách nhiệm thông báo cho cơ quan thuế tất cả các số tài khoản liên quan đến sản xuất, kinh doanh. Hiện, cơ quan thuế đã yêu cầu hộ kinh doanh đăng ký tài khoản riêng sử dụng cho hộ kinh doanh.

Ngoài ra, theo chủ trương tại Đề án “Chuyển đổi mô hình và phương pháp quản lý thuế đối với hộ kinh doanh khi xóa bỏ thuế”, Bộ Tài chính nêu rõ việc tăng cường kết nối dữ liệu giữa cơ quan thuế với ngân hàng, đơn vị trung gian thanh toán, sàn thương mại điện tử, nhà cung cấp điện/nước/viễn thông... để đối chiếu và giám sát doanh thu thực tế của hộ kinh doanh. Các giải pháp kết nối, chia sẻ thông tin với các bên liên quan như cơ quan công an, quản lý thị trường, ngân hàng... cũng được triển khai trong giai đoạn 2025-2026.

“Trong tương lai, ngành thuế sẽ tăng cường kết nối với dữ liệu ngân hàng để kiểm soát doanh thu thực tế, dòng tiền của hộ kinh doanh”, đại diện Keytas lưu ý.

Để hạn chế rủi ro, nên dùng tài khoản kinh doanh riêng

Nhằm tránh các rủi ro về thuế trong tương lai, ông Lê Văn Tuấn khuyên rằng, các hộ kinh doanh phải sử dụng tài khoản riêng của hộ kinh doanh để phục vụ cho hoạt động kinh doanh. Lưu ý, không nên dùng tài khoản cá nhân để nhận tiền bán hàng, cung cấp dịch vụ, cũng như hạn chế việc rút tiền và chuyển tiền từ tài khoản của hộ kinh doanh sang tài khoản cá nhân và ngược lại.

Vị giám đốc Keytas đánh giá, điều này có thể gây nhiễu loạn và khó phân biệt dòng tiền doanh thu, chi phí của hộ kinh doanh. Hộ kinh doanh nên sử dụng tài khoản ngân hàng như cách doanh nghiệp đang làm. Đó là, tất cả các khoản thu, chi liên quan để hoạt động kinh doanh cần thực hiện bằng tài khoản riêng của hộ kinh doanh, không thực hiện bằng tài khoản cá nhân.

Ông Tuấn nhìn nhận, việc tách bạch này sẽ thuận lợi cho hộ kinh doanh khi thanh kiểm tra thuế định kỳ hoặc khi giải thể, đóng giấy phép hộ kinh doanh. Bởi lẽ, khi hộ kinh doanh đóng giấy phép kinh doanh, cần thực hiện bước hoàn tất nghĩa vụ thuế (tức là không còn nợ thuế) với cơ quan thuế. Mà để thực hiện bước này, cơ quan thuế thường yêu cầu sao kê tài khoản ngân hàng cho giai đoạn trước đây để xác minh nghĩa vụ thuế.

“Khi dòng tiền càng không minh bạch, thì càng không có lợi cho hộ kinh doanh”, ông Tuấn nhấn mạnh.

Đại diện Keytas nhắc lại câu chuyện, khi nhiều dòng tiền đổ dồn vào tài khoản của hộ kinh doanh mà có cả dòng tiền chuyển khoản của cá nhân, không liên quan hoạt động kinh doanh hay thu nhập của hộ kinh doanh, hiển nhiên dòng tiền cá nhân này không phát sinh nghĩa vụ thuế.

Nhưng vấn đề là, sau 3 năm, 5 năm nữa, chủ hộ kinh doanh có còn nhớ đó là dòng tiền gì để giải trình không. Khi đó, rủi ro là các nguồn tiền này bị ấn định nghĩa vụ thuế oan, cho dù bản chất không phát sinh nghĩa vụ thuế.

“Khi đăng ký kinh doanh, đăng ký thuế, hộ kinh doanh nên sử dụng tài khoản ngân hàng riêng và cũng nên chủ động thực hiện nghĩa vụ thuế một cách trung thực để tránh các rủi ro truy thu thuế. Định hướng quản lý của Nhà nước là rõ ràng dòng tiền kinh doanh và tăng cường kiểm soát tài khoản ngân hàng liên quan hoạt động kinh doanh nhằm giám sát nghĩa vụ thuế một cách minh bạch, công bằng”, ông Lê Văn Tuấn kết luận.