Không phạt hộ kinh doanh có sai sót trong thời gian đầu bỏ thuế khoán

Bà Lê Thị Duyên Hải, Phó Tổng thư ký Hiệp hội Tư vấn thuế đã nhiều lần bày tỏ lo lắng về những vướng mắc của hộ kinh doanh trước “ngưỡng cửa” chuyển đổi 1/1/2026.

Lý giải những băn khoăn của hộ kinh doanh, bà Hải phân tích

Thứ nhất các thủ tục hành chính với hộ kinh doanh hiện nay, họ phải đăng ký kinh doanh, sau đó đăng ký thuế và khai thuế. Trước khi khai thuế phải thực hiện hoá đơn, chứng từ và sổ sách kế toán nếu hộ thuộc đối tượng kê khai…Tất cả các thủ tục như vậy, nếu từng bước thực hiện thời gian kéo dài, do đó cần đơn giản các thủ tục, hoặc gói vào các nhóm thủ tục thì càng tốt.

Bên cạnh đó, có nhắc đến câu chuyện liên thông thủ tục đăng ký kinh doanh và đăng ký thuế, nhưng bản chất hiện vẫn riêng rẽ. Mục tiêu cuối cùng trong quản lý là họ được kinh doanh và đóng thuế.

“Luật Quản lý thuế lần này cần đưa quy định theo hướng hợp nhất thay vì liên thông bởi số lượng hộ kinh doanh rất lớn, cần thống nhất thủ tục. Các nước tiến bộ khác gần như chỉ làm một động tác gia nhập thị trường, chứ không tách đăng ký kinh doanh, đăng ký thuế”, bà Duyên Hải góp ý.

Thứ hai, theo bà Duyên Hải xoá bỏ thuế khoán áp dụng từ 1/1/2026, nhưng thực tế việc triển khai hoá đơn điện tử cho cá nhân, hộ kinh doanh còn nhiều vấn đề, chưa kể chuyển lên kê khai phải thực hiện sổ sách, kế toán dù chỉ đơn giản. Đến nay, chỉ có quy định tại Thông tư 88, chưa có sửa đổi, chưa có một bộ thủ tục có thể hướng dẫn hộ kinh doanh để chuẩn bị từ bây giờ, thời gian chỉ còn hơn 3 tháng.

Do đó, nếu Luật quy định áp dụng từ 1/1/2026, cơ quan thuế cần có một thời gian để không xử phạt các hộ kinh doanh này. Họ được quyền có một giai đoạn được hướng dẫn thực hiện đúng hoàn toàn theo Luật Quản lý thuế.

Bà Duyên Hải đề xuất, nội dung Nghị định hướng dẫn sắp tới nên có một điều khoản chuyển tiếp quy định có hiệu lực từ 1/1/2026 nhưng có một giai đoạn trong năm 2026 để chuẩn bị. Và điều này, hoàn toàn phù hợp với nội dung của Nghị quyết 68 và Nghị quyết 198 - áp dụng trong năm 2026, chứ không phải 1/1.

“Hộ kinh doanh cần một giai đoạn chuyển tiếp để họ làm quen. Đồng thời, có một bộ hồ sơ hướng dẫn cụ thể, chế độ sổ sách kế toán đơn giản. Đặc biệt, miễn xử phạt trong các hành vi vi phạm thủ tục về thuế, không truy thu thì các hộ kinh doanh mới an tâm thực hiện chuyển đổi", bà Hải đặt vấn đề.

Đồng quan điểm, ông Đậu Anh Tuấn, Phó Tổng thư ký VCCI kiêm Trưởng ban Pháp chế đánh giá, việc bỏ thuế khoán đối với hộ kinh doanh từ 2026 được hộ và cá nhân kinh doanh đặc biệt quan tâm. Việc này nhằm đảm bảo công bằng, chống thất thu.

Tuy nhiên, hộ kinh doanh cần lộ trình hỗ trợ chuyển đổi và thủ tục kế toán dễ thực hiện, tránh khi thực thi lại ép chuyển đổi, nguy cơ gây nên hiệu ứng rút bỏ khỏ​i thị trường.

Cục Thuế cam kết thủ tục thuế sẽ đơn giản, dễ thực hiện

Trả lời về vấn đề này, ông Đặng Ngọc Minh, Phó Cục trưởng Cục Thuế (Bộ Tài chính) khẳng định Luật Quản lý thuế mới sẽ giảm 44% thủ tục hành chính, chắc chắn sẽ không tăng, thủ tục sẽ đơn giản theo tinh thần cải cách với quan điểm xây dựng chính sách là lấy người nộp thuế làm trung tâm.

“Đây là việc đã cam kết với Chính phủ, trách nhiệm của các doanh nghiệp, Hiệp hội, Cơ quan báo chí giám sát Cơ quan thuế thực hiện”, ông Minh nhấn mạnh.

Chia sẻ thêm, ông Minh cho biết theo quy định từ ngày 1/1/12026, ngưỡng doanh thu tính thuế đối với hộ kinh doanh là 200 triệu đồng. Như vậy, doanh thu dưới 200 triệu đồng là không thuộc đối tượng kê khai và nộp thuế.

"Để hỗ trợ hộ kinh doanh, Cục Thuế cũng đang mong muốn nâng ngưỡng doanh thu tính thuế đối với đối tượng này lên 400 - 500 triệu", Phó Cục trưởng Cục Thuế nói thêm.

Về thủ tục, chế độ sổ sách kế toán với hộ kinh doanh khi chuyển đổi, bà Nguyễn Thị Thanh Hằng, Trưởng ban chính sách, thuế quốc tế, Cục Thuế thông tin, hiện cơ quan thuế đang sửa thông tư 88 của Bộ Tài chính.

Theo đó, hộ kinh doanh có doanh thu 200 triệu đồng - 3 t​ỷ đồng/năm sẽ áp dụng chung một biểu mẫu để kê khai rất đơn giản, chỉ cần sổ sách ghi chép doanh thu và chi phí.

Những hộ kinh doanh bán hàng trực tiếp cho người tiêu dùng mà có doanh thu 1 t​ỷ đồng/năm thì áp dụng hóa đơn điện tử kết nối máy tính tiền như quy định tại Nghị định 70.

Nhóm có doanh thu 200 triệu đến dưới 1 t​ỷ đồng/năm, chính sách khuyến khích sử dụng hóa đơn điện tử có mã của cơ quan thuế.

Đối với hộ có doanh thu trên 3 t​ỷ đồng/năm, quy mô tương đương với các doanh nghiệp siêu nhỏ quy định tới đây sẽ theo hướng thực hiện chế độ kế toán như quy định với nhóm này tại Luật thuế thu nhập doanh nghiệp.

“Cơ quan thuế phân chia hộ kinh doanh như vậy để đồng bộ và quan điểm không chia nhỏ hơn”, bà Hằng kết luận.